Pelosi zet bezoek Taiwan door, spanning met China loopt op

Spanningen tussen de Verenigde Staten en China zijn dinsdagavond en woensdagochtend fors opgelopen naar aanleiding van de aankomst van Nancy Pelosi, de voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden, in Taiwan voor haar omstreden bezoek. Pelosi landde laat op de avond in Taipei, in weerwil van hevige druk van China.

Beijing veroordeelde onmiddellijk de historische komst van Pelosi, de hoogste Amerikaanse vertegenwoordiger die Taiwan in 25 jaar aandoet – en kondigde militaire operaties aan als vergelding. De Chinese strijdkrachten zijn in een hoge staat van paraatheid gebracht, liet het Chinese ministerie van Defensie weten.

China lijkt zich woensdagochtend aan zijn woord te houden en is begonnen met militaire oefeningen rondom het eiland: Taipei beschuldigt China ervan de Taiwanese wateren en het luchtruim te blokkeren, tegen VN-afspraken in. Ook maakte Beijing wat symbolische handelsbeperkingen bekend. Zo zal het niet langer citrusvruchten, zand en bevroren makreel importeren vanuit Taiwan.

Volgens het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken schaadt het bezoek vrede en stabiliteit rond de Straat van Taiwan, de vaarweg van 140 kilometer breed die het eiland scheidt van het Chinese vasteland. Chinese oorlogsvliegtuigen scheerden er dinsdag voor de aankomst van Pelosi langs de territoriale scheidslijn.

Het Amerikaanse luchtmachttoestel met Pelosi aan boord landde laat op de avond op de luchthaven Songshan van Taipei, als deel van een rondreis van de 82-jarige Huisvoorzitter door Azië. Het vliegtuig nam vanuit de Maleisische hoofdstad Kuala Lumpur een ruime bocht om de betwiste Zuid-Chinese Zee – kennelijk om niet in de buurt te komen van Chinese militairen in dat gebied, een aanwijzing van voorzichtigheid.

China is fel tegen het bezoek van Pelosi, omdat het wordt gezien als impliciete Amerikaanse erkenning van Taiwan als onafhankelijke natie. Beijing beschouwt Taiwan als afvallige provincie die vroeg of laat zal worden ingelijfd, desnoods met geweld. De Chinese president Xi Jinping waarschuwde de VS vorige week tijdens een telefoongesprek met de Amerikaanse president Joe Biden om niet „met vuur te spelen”.

Biden vond het geen goed idee

De president vond een bezoek aan Taiwan nu geen goed idee. Hij „respecteert” de keuze van Pelosi, liet het Witte Huis weten. Volgens Biden verandert het bezoek niets aan het beleid van Washington ten aanzien van Taiwan; de VS erkennen Beijing als de regering van China en volgen daarmee de ‘één China-lijn’ van Beijing. Niettemin hebben de VS zichzelf verplicht om het democratisch bestuurde Taiwan te steunen tegen toenemende agressie van Beijing.

Volgens Pelosi, al jarenlang een uitgesproken criticus van China die geregeld aandringt op respect voor mensenrechten door Beijing, dient het bezoek om de „levendige democratie van Taiwan” te steunen, verklaarde ze na aankomst. Solidariteit van de VS met de 23 miljoen inwoners van Taiwan is volgens haar „belangrijker dan ooit, nu de wereld voor de keuze staat tussen autocratie en democratie”.

De voorzitter van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden bracht woensdag een bezoek aan de Taiwanese president Tsai Ing-wen. In een gezamenlijke persconferentie werden de banden nogmaals benadrukt: Tsai noemde Pelosi „Taiwans meest toegewijde vriend”.

Een bezoek nu is roekeloos en gevaarlijk

Thomas Friedman, columnist

In de VS oogstte haar aankomst zowel bijval als kritiek. Een groep van 26 Republikeinse volksvertegenwoordigers sprak zeldzame steun uit voor de Democratische voorzitter. Ook Mitch McConnell, de voorzitter van de Republikeinen in de Senaat, sprak zijn steun uit. De Chinese suggestie dat het bezoek een provocatie vormt, is volgens hem „absurd”.

Relatie was er al slecht aan toe

Critici menen echter dat Pelosi spanningen tussen de VS en China nodeloos op scherp zet, terwijl de relatie tussen de twee grootmachten er al slecht aan toe is en het Westen er naast de oorlog in Oekraïne geen conflict bij kan gebruiken. Om die redenen is het bezoek van Pelosi „volkomen roekeloos, gevaarlijk en onverantwoordelijk”, schreef commentator Thomas Friedman in The New York Times.

Lees ook dit interview met twee Amerikaanse analisten: VS verliezen China echt niet uit het oog

In Washington wordt gevreesd dat Beijing het bezoek van Pelosi zal aangrijpen om militaire dreiging tegen Taiwan op te drijven, zei John Kirby, woordvoerder van de Nationale Veiligheidsraad van het Witte Huis. „Er is geen reden voor Beijing om van een bezoek dat past binnen langdurig Amerikaans beleid een of andere crisis te maken, of het te gebruiken als excuus om agressieve militaire activiteiten op te voeren in of rond de Straat van Taiwan”, zei hij.

Dit stuk is woensdagochtend geactualiseerd.