Patiënten ziekenhuis Isala kregen hartapparatuur opgedrongen

Diverse hartpatiënten kregen afgelopen jaren een hartapparaat opgedrongen door Zwolse cardiologen. Dat erkent ziekenhuis Isala in reactie op vier casussen die NRC voorlegde. De patiënten namen contact op met NRC na een reeks publicaties over het lopende corruptie-onderzoek naar vijf Zwolse cardiologen en een Duitse fabrikant van hartapparatuur. Eén van de klachten van patiënten is dat zij onder (tijds)druk werden gezet om op korte termijn een pacemaker of implanteerbare defibrillator te laten plaatsen.

Isala zegt dat de behandeling van de patiënten „duidelijk niet” aan de standaarden voor een ingreep voldoet. „Een patiënt mag nooit druk ervaren om voor een bepaalde behandeling te kiezen. We kunnen ons daarom goed voorstellen dat deze patiënten met een naar gevoel terugkijken op hun ervaringen.” Eén van de patiënten laat haar defibrillator (ICD) om medische redenen verwijderen.

Cardiologen van Isala plaatsten in het verleden ook innovatieve draadloze pacemakers in patiënten in het kader van wetenschappelijk onderzoek. Deze apparaten bleken veel gebreken te vertonen. Zo raakten onderdelen los en liep de batterij soms razendsnel leeg. De Amerikaanse fabrikant Abbott adviseert artsen sinds oktober 2016 om patiënten maandelijks te controleren als zij het apparaat langer dan twee jaar dragen. Isala volgt dit advies om onduidelijke redenen niet op en hanteert een termijn van drie maanden. Het ziekenhuis zegt dat de artsen „op basis van de individuele medische situatie” bekijken of „deze extra controle” nodig is.

Te vaak ICD’s geplaatst

Zorginstituut Nederland, een toezichthouder, waarschuwde deze maand dat cardiologen in heel Nederland te vaak ICD’s in patiënten implanteren zonder dat hun overlevingskans erdoor verbetert. Een ICD geeft een schok bij een levensbedreigende hartritmestoornis, zodat een plotse dood kan worden voorkomen. Cardiologen krijgen van het Zorginstituut de opdracht de apparaten minder snel te plaatsen, patiënten beter voor te lichten en voorzichtiger te werken.

Het Isala plaatst van alle Nederlandse ziekenhuizen het grootste aantal ICD’s, ook in verhouding tot de omvang van de patiëntpopulatie. De raad van bestuur onderzocht eerder de reden hiervoor, maar kwam erachter met lege handen te staan: Zwolse artsen handelen binnen de liberale Europese regels die toestaan dat patiënten snel preventief een ICD kunnen krijgen. „Dat is onze worsteling”, zei bestuursvoorzitter Rob Dillmann eerder tegen NRC. „Als je in een gesprek bent met een vakgroep, maar er is binnen de richtlijn gehandeld, dan ben je als bestuurder uitgepraat.”

Eén van de patiënten vertelt aan NRC dat Zwolse artsen in een kliniek in Indonesië aandrongen op een pacemaker. Na de plaatsing kreeg hij nooit een oproep voor controle. Al zeker twintig jaar zijn cardiologen uit Isala werkzaam in de Cinere-kliniek in Jakarta, waar de maatschap cardiologie van Isala financieel in heeft geïnvesteerd. Onder hun toezicht zijn veelvuldig hartapparaten geplaatst. Het ziekenhuis wijst alle verantwoordelijkheid hiervoor af. „Isala heeft nooit enige betrokkenheid gehad bij activiteiten die individuele cardiologen uit Zwolle daar uitvoerden. Daarom zijn patiënten die daar behandeld zijn niet bekend in Isala, en konden zij dus niet bij Isala gecontroleerd worden.”

Lees ook de ervaringen van de patiënten: Cardioloog? ‘Het voelde alsof het een keukenverkoper was’

De patiënten in Jakarta kregen na plaatsing van de pacemaker wel een ziekenhuispasje met de naam Isala. Daarover zegt het ziekenhuis nu dat er sprake moet zijn geweest van „oneigenlijk gebruik van spullen”. Het ziekenhuis benadrukt dat er geen contacten meer zijn met Indonesië vanuit de vakgroep cardiologie.

De cardiologen zeggen wegens medisch beroepsgeheim niet te kunnen reageren.

Al het cardiologische wetenschappelijke onderzoek verliep de afgelopen twintig jaar buiten Isala om, via een commerciële bv van cardiologen, het bedrijf Diagram. Vorig jaar deed de fiscale opsporingsdienst FIOD hier een inval vanwege de verdenking dat Zwolse medisch specialisten zich hebben laten omkopen door de Duitse fabrikant van hartapparaten Biotronik. Ook vijf cardiologen die aan Diagram verbonden zijn, zijn als verdachte aangemerkt. De ziekenhuisleiding heeft nadien meer informatie geëist van Diagram over de geldstromen. Omdat hier onvoldoende antwoord op kwam, heeft het ziekenhuis de banden met Diagram verbroken. „Isala gaat al het cardiologische wetenschappelijk onderzoek voortaan zelf uitvoeren.”