Overheid VS moet betalen nadat kerkschutter aan wapens kon komen

Zes jaar nadat een ex-luchtmachtmilitair 25 mensen doodschoot in een Texaanse baptistenkerk, heeft de Amerikaanse overheid haar nalatigheid erkend bij het voorkomen van dit bloedbad. Woensdag meldde het ministerie van Justitie dat het een voorlopige schikking van 144,5 miljoen dollar heeft getroffen met circa tachtig overlevenden en nabestaanden van de schietpartij. Het zou de hoogste schadevergoeding zijn die de federale overheid tot nu toe heeft uit moeten uitkeren in een zaak als deze.

Justitie erkent met de schikking dat de luchtmacht naliet een veroordeling van schutter Devin Patrick Kelly te melden bij de federale recherche FBI, waardoor hij legaal vier vuurwapens kon aanschaffen. Dit had ze wel moeten doen nadat een krijgsraad hem schuldig had bevonden aan de ernstige mishandeling van zijn ex-vrouw en stiefzoon, in 2012.

In het antecedentenonderzoek dat wapenwinkels moeten uitvoeren naar kopers, geldt een veroordeling wegens huiselijk geweld sinds 1996 als wettelijk obstakel (een zogeheten ‘red flag’), omdat de praktijk leert dat veel daders van massaschietpartijen eerst familieleden of partners aanvallen.

Dreiging was bekend

Kelly werd in 2014 na vijf jaar in militaire dienst wel oneervol ontslagen bij de U.S. Air Force, maar die gaf zijn veroordeling nooit door aan de FBI. Dit terwijl de luchtmacht op de hoogte was van zijn mentale problemen: hij zat tijdens zijn diensttijd in een psychiatrische kliniek, nadat hij superieuren met de dood had bedreigd. Ook zocht hij naar informatie over massaschietpartijen en dreigde hij er zelf een aan te richten. Intern stond hij te boek als ‘gevaarlijk’ en ‘een bedreiging’.

Lees ook: Zoveel alarmbellen en niet één ging er af (uit 2017)

Op 5 november 2017 liep Kelly vervolgens de First Baptist Church van het plattelandsplaatsje Sutherland Springs binnen. Geheel gekleed in zwart en met een doodshoofdmasker op, opende hij het vuur tijdens de zondagsdienst. In totaal 25 mensen werden gedood (onder wie een zwangere vrouw, waardoor de Texaanse autoriteiten spreken van 26 dodelijke slachtoffers). Nog eens 22 kerkgangers raakten gewond. Na een achtervolging door de politie pleegde Kelly (26) zelfmoord door zichzelf door het hoofd het te schieten.

Bittere juridische strijd

Een Texaanse rechter bepaalde in 2021 dat bovenal de luchtmacht aansprakelijk was voor het bloedbad, en wel voor „60 procent”. De overige 40 procent lag bij Kelly zelf. De rechter achtte de luchtmacht het meest nalatig, omdat zij zelfs beter dan Kelly’s ouders had moeten voorzien tot welk geweld hij in staat was. De overheid zou de klagende partijen 230 miljoen dollar moeten betalen, oordeelde de rechter.

Het ministerie van Justitie, dat in dit soort zaken tegen federale diensten of programma’s de verdediging voert, tekende bezwaar aan tegen die uitspraak. Dit ontstemde de klagende partijen, omdat de regering van president Joe Biden juist belooft om vuurwapenwetten strenger te handhaven. Als een federale rechter de nu getroffen schikking ook goedkeurt, zal dit bittere juridische gevecht alsnog afgerond kunnen worden.

Eerdere schikkingen

Het is niet voor het eerst dat het ministerie van Justitie erkent dat de overheid vuurwapengeweld had kunnen voorkomen. In oktober 2021 trof het een schikking van 88 miljoen dollar met overlevenden en nabestaanden van de aanslag van een witte racist op een zwarte kerk in Charleston, South Carolina (negen doden, in 2015). De schutter kon hier aan een wapen komen, doordat de databank zijn ‘red flag’ aanvankelijk niet weergaf.

En een maand later schikte justitie voor 127,5 miljoen dollar met veertig slachtoffers van het bloedbad op een middelbare school in Parkland, Florida (zeventien doden, in 2017). Hier voerden de klagers aan dat de recherche tips negeerde dat de schutter van plan was de school aan te vallen.