Orbán is een herrieschopper en geniet van die rol

Terwijl de verwachtingen al vrij laag waren, wist Viktor Orbán zijn Europese collega’s in één week toch nog twee keer te schofferen. Vorige week dook de Hongaarse premier opeens op aan de zijde van Vladimir Poetin, de Russische president, die hij breed glimlachend de hand schudde. En maandag vergeleek Orbán de Europese Unie met de Sovjet-Unie – zij het minder effectief in het afdwingen van beleid. „We moesten dansen als Moskou floot”, zei Orbán volgens Hongaarse media. „Maar zelfs als Brussel fluit, dansen we zoals we willen, en als we niet willen, dansen we niet.”

Het zijn de zoveelste provocaties van Orbán, die binnen de Europese Unie de afgelopen jaren uitgroeide tot, in de woorden van een topdiplomaat, „enfant terrible”. Een herrieschopper waarvan men inmiddels wel wat gewend is. Deze donderdag zal Orbán gewoon weer aan de Europese gesprekstafel plaatsnemen als regeringsleiders in Brussel praten over onder meer het Palestijns-Israëlisch conflict en de oorlog in Oekraïne.

Dat betekent niet dat het ongemak over de ontmoeting met Poetin niet aanzienlijk is en steeds explicieter wordt veroordeeld. Vorige week zei de Estse premier Kaja Kallas al de beelden van de twee „zeer, zeer onaangenaam” te vinden. De Tsjechische Eurocommissaris voor Waarden Vera Jourova sprak maandag tegenover Europese kranten van „een daad van hoogverraad”. Maandag spraken ook verschillende buitenlandministers, onder wie Hanke Bruins Slot (CDA), hun Hongaarse collega aan op de Poetin-ontmoeting. Dat collega-leiders Orbán donderdag ook nog eens op zijn schouder tikken ligt voor de hand.

Chantagemiddel

Eerder klonk ook al harde kritiek van de Amerikaanse ambassadeur in Boedapest, die de ontmoeting „verontrustend” zei te vinden. Radio Free Europe berichtte vrijdag dat op initiatief van de Amerikanen in Boedapest vrijdag alle ambassadeurs van NAVO-landen bijeenkwamen om zorgen over de Hongaars-Russische banden te bespreken.

Ook na jaren ervaring met Orbán blijft Europa worstelen hoe op zijn provocaties te reageren. Tegelijk benadrukken diplomaten in Brussel steevast, en ook nu, dat hoeveel de Hongaarse premier ook blaft en gromt, hij uiteindelijk toch altijd akkoord gaat met Europese compromissen – waaronder elf sanctiepakketten richting Rusland.

Of dat zo blijft zal de komende weken duidelijk worden, nu in Brussel de voorbereidingen zijn gestart voor een twaalfde sanctiepakket waarin onder meer de diamanthandel wordt aangepakt. Crucialer nog is de vraag of Hongarije akkoord zal gaan met een pakket van begrotingssteun voor Oekraïne, een voorstel dat donderdag ook op tafel zal liggen. Voor goedkeuring is de steun van alle 27 lidstaten vereist.

Lees ook Brussel haalt opgelucht adem nu er één dwarsligger minder is

Orbán heeft zijn veto eerder als chantagemiddel ingezet en onlangs suggereerde hij in het Hongaarse parlement dat zijn steun aan Oekraïne als ruilmiddel geldt voor „geld dat de Hongaren toekomt”. Dat laatste is een verwijzing naar Europese fondsen voor Hongarije die op dit moment geblokkeerd zijn. Vorig jaar bevroor Brussel in totaal bijna 28 miljard aan EU-gelden vanwege zorgen over de juiste besteding, onder meer door gebrekkige corruptiebestrijding en onafhankelijke rechtspraak.

De Hongaarse regering doet al maanden pogingen het geld los te krijgen. Daartoe werden eerder dit jaar onder meer nieuwe wetten aangenomen die de onafhankelijkheid van de rechtsspraak moeten versterken. Volgens Boedapest is daarmee aan de voorwaarden voldaan die Brussel stelde voor het uitbetalen van een deel van de EU-fondsen.

Dat laatste wordt bestreden door Europarlementariërs, die afgelopen maandag een eigen beoordeling van de Hongaarse rechtsstaatmaatregelen publiceerden. De nieuwe wetten, aldus de Duitser Daniel Freund (Groenen) „komen nog niet in de buurt van wat daadwerkelijk nodig is. Het zou extreem schadelijk zijn als de Commissie de fondsen nu zou vrijgeven.”

Een besluit over het geld voor Hongarije moet Brussel uiterlijk eind november nemen – ongeveer tegelijk met een akkoord over de financiële steun voor Oekraïne. Dat Orbán de komende tijd nog wat zal blaffen en grommen, zal voor niemand als een verrassing komen.

Lees verder…….