De Chinese oud-medewerker die vorig jaar bedrijfsgeheimen van ASML meenam, werkte na zijn vertrek enige tijd bij techgigant Huawei. Dat melden meerdere bronnen in en rondom het bedrijf aan NRC.
ASML meldde deze ‘ongeoorloofde verduistering’ al in het jaarverslag over 2022, maar liet achterwege dat de betrokken persoon bij Huawei aan de slag ging. Het Veldhovense bedrijf deed de melding destijds omdat de informatie die werd meegenomen onder Amerikaanse exportcontrole regels valt. Huawei staat ook op de zogeheten Entity List staat van de Amerikaanse overheid; een lijst met bedrijven die van de VS geen geavanceerde chiptechniek in handen mogen krijgen. Zo proberen de VS de Chinese technologische vooruitgang te stuiten en te voorkomen dat China een zelfstandige chipindustrie ontwikkelt.
De schade van deze diefstal was beperkt, vertelde ASML-topman Peter Wennink begin 2023 aan beleggers. Hij omschreef de gestolen informatie als „één stukje van een puzzel waarvan je de doos niet hebt”.
ASML wil niet bevestigen waar de oud-medewerker naar toeging na zijn vertrek. Bedrijfsspionage van binnenuit wordt beschouwd als een risicofactor; sinds dit incident in 2022 schermt ASML zijn technische informatie intern beter af. Daarnaast controleert het bedrijf de computeractiviteiten van eigen medewerkers streng en staan er detectiepoorten in de fabrieken en laboratoria in Veldhoven.
Lees ook Het Pentagon zette Nederland onder druk: ASML moest voorkomen dat kennis over chips in Chinese handen viel
Hackaanval
Sinds ASML het slachtoffer werd van een hackaanval in 2015, waarbij toen ook al data werd gestolen, verbeterde het bedrijf zijn cybersecurity ingrijpend. Nu helpt het hightechbedrijf zijn netwerk van toeleveranciers om ook hun IT-systemen te beveiligen.
Om bedrijfsspionage tegen te gaan vroeg ASML (wereldwijd 42.000 medewerkers) veiligheidsdienst AIVD jaren geleden al om hulp om de achtergrond van sollicitanten te screenen, om zo beter ‘aan de poort’ te filteren en kwaadwillenden te weren. Tot nu toe is de Nederlandse overheid daar terughoudend mee omdat zulke onderzoeken veel tijd kosten. Er komen wel strengere regels aan om het lekken van kennis naar landen als China tegen te gaan, bijvoorbeeld via de wet Screening Kennisveiligheid, die in 2025 in werking moet treden.
De noodzaak daartoe groeit: om zich aan de Amerikaanse exportbeperkingen te onttrekken, zetten Chinese techbedrijven alles op alles om zelf de complexe gereedschappen te ontwikkelen waarmee ze chips kunnen maken. Een van de strategieën daarbij is om expertise van westerse bedrijven te bemachtigen via studenten en kenniswerkers die weer voor Chinese bedrijven gaan werken.
De technologie uit Veldhoven laat zich niet zomaar kopiëren. China kan daarom niet zonder de apparatuur van ASML, dat de markt voor de cruciale lithografiesystemen domineert. Wel beginnen Chinese fabrikanten in andere onderdelen van het productieproces chipmachines van eigen bodem te gebruiken, als alternatief voor de apparaten die de VS hen ontzeggen.
Spilfunctie
De techoorlog tussen de VS en China begon rond 2018 als een gerichte aanval op Huawei (jaaromzet 87 miljard euro) en breidde zich uit naar alle Chinese techbedrijven. Huawei vervult nu een spilfunctie om de Chinese chipindustrie verder te ontwikkelen. Alle exportrestricties ten spijt blijkt het bedrijf nog steeds hoogwaardige processors te kunnen ontwerpen. Maar zolang China niet kan beschikken over de meest geavanceerde machines van ASML, die met extreem ultraviolet licht (EUV) werken, blijven de Chinese halfgeleiders achter bij westerse technologie.
Lees ook Apple hoeft Huawei’s telefoon in China nog niet te vrezen
Die achterstand laat zich ook in cijfers uitdrukken: Chinese chipfabrieken blijven bij het maken van chips steken op 7 of 5 nanometer. Een nanometer is een miljoenste van een millimeter; dat getal geeft aan hoe fijnmazig de patronen op een chip zijn. Hoe dichter die lijntjes bij elkaar liggen, des te meer schakelingen er op hetzelfde oppervlakte passen. Het resultaat: meer rekenkracht, bijvoorbeeld voor de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie.
Westerse fabrikanten als TSMC, Samsung en Intel vergroten met EUV hun technologische voorsprong naar 3 en straks 2 nanometer. Huawei patenteerde eind 2022 echter wel technologie die het stempel ‘EUV-lithografie’ krijgt. Dat betekent niet dat Huawei net zo’n complexe machine als die van ASML kan bouwen of laten werken, maar het maakt duidelijk waar de Chinese ambities liggen.
