Op stap met de boodschappencoach – ‘Mensen roepen: maar wat kan ik dán eten?’

Clarissa Gideonse is opgeleid als leefstijlcoach. Gezonde voeding heeft haar bijzondere aandacht. Een jaar geleden heeft ze een extra training gevolgd, voor een nieuwe specialisatie: die van boodschappencoach.

Ik heb mezelf aangeboden als proefpersoon. Zij vergezelt me bij mijn inkopen in een supermarkt. Midden in de winkel overziet Gideonse zo’n tweeduizend vierkante meter levensmiddelen. Hoeveel procent zou je hier als ongezond kunnen bestempelen? Ze zegt: „Ik denk: zo’n 80 procent.”

Weet ik de 20 procent gezonde ‘kruidenierswaren’ te vinden? We zullen zien.

Leefstijlcoaches zijn in opmars. Want te veel Nederlanders leven ongezond. Circa de helft van de volwassenen is te zwaar. Bijna 15 procent lijdt aan obesitas, dat is: ziekmakend overgewicht. Overheden en verzekeraars hebben de strijd aangebonden tegen deze en andere welvaartsproblemen. Wie z’n leven wil beteren, kan – via de huisarts – twee jaar lang begeleiding krijgen van een leefstijlcoach.

In theorie kunnen twee aanpassingen in de leefstijl wonderen doen: méér lichaamsbeweging, en gezonder eten en drinken. Maar de praktijk is weerbarstig. De samenleving zit vol verlokkingen voor een lui en lekker leven.

Lees ook onze Slim Leven-gids: Hoe maak je duurzame keuzes in de supermarkt?

Boodschappencoaches willen mensen helpen dit kwaad bij de wortel te bestrijden. Ongezond consumeren begint bij een winkelwagen volgeladen met te vette, te zoute, te zoete levensmiddelen. Vandaar deze nieuwe niche van leefstijlcoaches, die voor hun werk gemiddeld 60 à 80 euro per uur rekenen – wat veel verzekeraars vergoeden (tot maximaal 1.100 euro), na doorverwijzing door een huisarts.

De anderhalf uur durende coaching van Gideonse valt in twee delen uiteen. Het begint met een gesprek, in een koffiehuis naast de supermarkt. Een ‘intake’, zoals bij een arts, is het niet. Ze wil vooral weten hoe ik ertoe gekomen ben haar te benaderen. Wat is mijn verwachting van wat ze voor me kan doen? En: hoe diep steekt mijn motivatie om iets aan mijn consumptiepatroon te veranderen?

Ik antwoord dat ik een kilo of wat wil afvallen, en dat ik wil afrekenen met zwakke momenten van snoepzucht, met name aan het einde van de middag en de avond. Ik weet heus wat hiervan de oorzaak is (iets met schommelingen in de bloedsuikerspiegel), maar het lukt me niet mijn gedrag aan te passen.

We praten over suiker en zout, als verborgen verleiders, waarmee industrieel bewerkt voedsel vol zit. Van dergelijk eten krijg je al snel weer honger en dorst – en zo maalt de tredmolen voort, van nóg een koekje, nóg een plakje kaas. Hoe hieraan te ontsnappen?

Verborgen suikers

Het woord boodschappencoach is een vondst van Ralph Moorman, Wagenings ingenieur in de levensmiddelentechnologie. Tien jaar geleden schreef hij een boek met deze titel. Het gaat over, zo valt ook op de boekomslag te lezen: „Eerlijke voeding, met natuurlijke ingrediënten, zonder smaakversterkers, transvetten, chemische toevoegingen, verborgen suikers.”

Sinds ruim een jaar geeft Moorman trainingen voor leefstijlcoaches, die zich ook als boodschappencoach willen bekwamen. Het vergt zo’n honderd uur studie, met enkele online sessies, naast leeswerk en een reeks video’s om te bekijken. Ruim zeventig boodschappenadviseurs heeft Moorman inmiddels opgeleid. De training kost 500 euro.

Jarenlang heeft Moorman zich ingezet om zelf gezonde levensmiddelen te ontwikkelen. Totdat hij erachter kwam dat de voedselindustrie en winkelketens hierin amper geïnteresseerd zijn. „Hun primaire doel is hoge omzet draaien, winst maken.” Dus, dacht hij: „Als het aanbod van gezonde voeding zich moeilijk laat sturen, kan ik me maar beter met de beïnvloeding van de vraag bezighouden. Méér vraag betekent méér aanbod tenslotte. Zo werkt dat nu eenmaal.”

Wanhopig

Voor deel twee van de coaching van Gideonse lopen we een rondje door de supermarkt. Met een andere blik kijk ik naar de schappen vol frisdranken, biersoorten, snoep, koek, snacks, kant-en-klaarmaaltijden, pakjes en zakjes. Opeens ziet de winkel eruit als een museum voor vet en veel. „Dat is het probleem”, vertelt Gideonse. „Het maakt mensen in eerste instantie nogal wanhopig als ze dit beseffen. Dan roepen ze: maar wat kan ik dán eten?”

De oplossing is in haar ogen eenvoudig: de simpele keuze is meestal de betere. Ik pak een kuipje margarine vol ‘omega 6-vetzuren’. Ik denk dat dit gezonder is dan roomboter. „Lees eens wat er allemaal in dat ene kuipje zit?”, vraagt de coach. „Dat is heus niet allemaal even gezond. Vloeibare natuurlijke oliën zijn echt beter voor je én goedkoper dan al die pakjes, kuipjes en plastic flessen voor smeren, bakken en braden.”

We lopen langs de vleeswaren en het vlees. Ik haal een pakje met twee hamburgers uit de koeling. Ik heb al iets geleerd (vaker het etiket lezen) en zie: 90 procent rundvlees, 10 procent water, azijnpoeder, conserveringsmiddelen, smaakversterkers – opgeteld: twaalf toevoegingen. Gideonse, als pleitbezorger van eenvoud: „Je kunt ook rundergehakt kopen, liefst biologisch natuurlijk, en met wat kruiden draai je net zo makkelijk zelf een paar hamburgers in elkaar, wat goedkoper en veel lekkerder is.”

Geen therapie

Coach Gideonse doet precies wat trainer Ralph Moorman aan zijn cursisten heeft meegegeven. Hij zegt: „Het werkt niet wanneer je mensen volstopt met informatie. Je wilt dat ze een paar dingen echt onthouden, als eyeopeners. Als ze die toepassen, kan er een verandering op gang komen. Dat hoor ik ook vaak terug, dat mensen zeggen: dankzij jou heb ik iets ontdekt wat ik net zo lekker vind en veel gezonder is. Ik geef geen therapie, dit is geen wekenlange behandeling om tot een compleet andere leefstijl te komen.”

Klinkt overzichtelijk. Alleen, twee problemen van de gemiddelde consument zijn dan nog niet opgelost. Tijd en geld. „Gezonde voeding heeft inderdaad het imago dat die relatief duur is”, reageert Moorman. „Maar bekijk dat ook eens van een andere kant, wanneer je de inhoud van je hele boodschappentas overziet. Zakken chips en snoep, pakken koekjes en flessen frisdrank zijn óók duur. Wanneer je iets meer van het ene laat staan, kun je iets meer van het andere makkelijker betalen.”

Is daarmee ook de tijdsdruk opgelost, die veel mensen ervaren? ‘Gemaksvoedsel’, het woord zegt het al. Moorman: „De boodschappencoach kan je helpen gezonder te eten en te drinken, maar alle problemen van mensen die onder tijdsdruk leven, zijn daarmee natuurlijk niet opgelost. Het gaat uiteindelijk niet om ‘tijd’ maar om ‘prioriteit’, en dus om je eigen intrinsieke motivatie.”