Na wat rommelen op zijn lessenaar houdt bandleider Benjamin Herman een vodje omhoog. Drie gescheurde blaadjes hangen ternauwernood aan elkaar. Net als New Cool Collective zelf gaat ook de bladmuziek al dertig jaar mee. „We kennen het eigenlijk wel uit ons hoofd hoor”, vertrouwt Herman de bezoekers van hun verjaarsfeest toe. Dat hij zojuist nog ‘Thierno’ („Onze grootste hit”) in de verkeerde toonsoort heeft ingezet, doet daar niets aan af. „Het scheelde maar een half nootje.”
New Cool is er de band niet naar om zich al te veel aan bladmuziek en kaders te houden. Zelfs als ze in 19-koppige bigbandformatie aantreden, zoals deze zaterdag in de uitverkochte Pandora-zaal van TivoliVredenburg in Utrecht, voelen de veelzijdige jazzarrangementen soepel en losjes. Toch is de timing immer zo strak en onberispelijk als hun maatpakken.
Ze vieren hun dertigste met een kleine tour langs vooral vertrouwde popzalen waar ze zich meer thuis lijken te voelen dan in jazzkelders. New Cool Collective is de afgelopen decennia een stuwende kracht geweest in de emancipatie van jazz. Zonder aan creativiteit in te boeten, kwam het collectief van doorgewinterde jazzmuzikanten het publiek tegemoet in clubs, televisieshows en op festivals. De muziek van New Cool is inventief en uitdagend, maar klinkt nooit moeilijk en altijd opbeurend. Er mag gedanst worden.
Als Herman de hook van ‘Flootie’ op dwarsfluit inzet, zijn de vijftigers op het podium bij toverslag terug in de clubs van begin jaren negentig. Het was toen nog heel gek voor een jazzmuzikant om met een dj samen te werken, maar juist uit de Amsterdamse avonden met DJ Graham B is dit collectief voortgekomen.
Vóór het podium ligt de leeftijd tussen de dertig en zeventig jaar. Een aantal bezoekers was er al vanaf het begin bij, zo tonen de trotse vingers op Hermans vraag. Een stelletje roept dat ze al dertig jaar samen zijn en eindelijk gaan trouwen. Links van het podium zijn stoelen neergezet voor een echtpaar dat slecht ter been is. Zo krijgt het iets van een familiereünie, maar dan wel een met de meest dansbare jazzband van Nederland.
Door de jaren speelde slechts af en toe een vrouw mee in het collectief, maar nu bassist Leslie Lopez twee dagen voor het optreden geblesseerd uitviel, staat op zijn plek opeens Hania Wyczlińska. Een uitstekende vervanger die de gemiddelde leeftijd flink naar beneden schroeft. Ze bast sterk mee op nummers als ‘Machowe’ en ‘Lucoolmi’, die leunen op Cubaanse latinjazz. Na de dj-experimenten werd dat opzwepende genre al snel de ruggengraat van de band, onder aanvoering van percussionisten Frank van Dok en Jos de Haas. In de bigbandformatie scanderen de muzikanten tijdens deze nummers Spaanse en zelfs Yoruba teksten in de microfoontjes van hun blaasinstrumenten.
De band vond een groot publiek via festivals als Lowlands, Roskilde en Fuji Rock, maar ook via soundtracks, televisieshows en als vaste opener van de Amsterdamse Uitmarkt. Er waren genre-overstijgende samenwerkingen met bijvoorbeeld Typhoon en Guus Meeuwis en internationale avonturen kleurden het geluid nog sterker in. Het West-Afrikaanse geluid krijgt speciale aandacht in samenwerkingen met afrobeatkoning Tony Allen en saxofonist Thierno Koité van het legendarische Orchestre Baobab uit Senegal, aan wie het eerder genoemde ‘Thierno’ een ode is.
Op recentere albums zoekt New Cool het vaker in elektronische producties, maar live worden de drumcomputer en synths moeiteloos vervangen door bigband-arrangementen. Voor die nieuwe composities is – met ruim twintig albums op het repertoire – de bladmuziek toch wel handig, blijkt aan het einde van de avond bij de toegift. Dat moet ‘Shiku’ worden, een nummer uit 2021, maar bij het tussentijds verlaten van het podium heeft bandleider Herman als enige zijn papieren in de kleedkamer laten liggen. „Zal ik ze maar even halen?” vraagt hij en verlaat met gebogen hoofd het podium. Stilte. Gelach en zacht gekeuvel in de zaal. Achttien muzikanten kijken een paar minuten wat om zich heen.
Als Herman terugkomt, zwaaiend met een mapje, buigt hij zich naar de microfoon. „Ah, the walk of shame… Maar het goeie is, het maakt me geen reet uit!” Daarna blaast het collectief nog een keer de zaal uit zijn voegen.
NCC Bigband staat nog tot 10 januari in onder meer Bergen op Zoom, Groningen, Amsterdam en Nijmegen
Leeslijst
