Onverwacht Duits en Italiaans verzet tegen aftocht brandstofauto in Europa

De soepele aftocht van de brandstofauto in Europa stuit nu onverwacht toch nog op een obstakel: gekibbel in de Duitse regering. Op het laatste moment werd vorige week een definitief besluit over het verbod op de verkoop van CO₂-uitstotende auto’s en busjes van de Brusselse agenda gehaald. De Duitse liberale coalitiepartij FDP liet plotseling weten tóch niet met de Europese wet te kunnen leven – tot frustratie van regeringspartners en EU-diplomaten.

Een topoverleg tussen Berlijn en Brussel leverde deze zondag nog niks op. Diplomaten in Brussel gaan ervan uit dat het verbod er uiteindelijk toch doorheen komt, maar het uitstel van de stemming is zeer ongebruikelijk en illustreert ook groeiende tegenwind voor de Europese klimaatplannen.

In oktober bereikte de EU nog een klinkend akkoord over het uitfaseren van personenauto’s met brandstofmotor per 2035. De wet is een belangrijke bouwsteen van de ‘Green Deal’ waarmee Europa in 2050 klimaatneutraal wil worden. Tot voor kort leken ook Duitsland en Italië zich achter het verbod te kunnen scharen. Maar nu de wet door EU-ministers moet worden afgestempeld, normaal een formaliteit, werpen beide landen onverwacht toch een blokkade op.

Nieuwe onzekerheid

De Duitse transportminister Volker Wissing (FDP) verklaarde begin vorige week dat hij pas met het voorstel kan instemmen als de Europese Commissie garandeert dat de verkoop van auto’s op „CO₂-neutrale brandstoffen” – ook wel ‘e-fuels’, denk aan brandstoffen gemaakt met bijvoorbeeld groene waterstof – ook na 2035 toegestaan blijft. Vorig jaar beloofde de Commissie inderdaad in de toekomst te zullen gaan kijken of het gebruik van zulke brandstoffen in de klimaatdoelen passen. Maar bindende afspraken daarover werden niet gemaakt: over hoe schoon brandstof kan worden, zijn experts het oneens, en dat ze op tijd en betaalbaar beschikbaar komen lijkt onmogelijk. De onverwachte Duitse eis kwam voor Brussel als een onaangename verrassing.

Temeer omdat ook Italië al eerder gedraaid was, en er zo voldoende nee-stemmers waren om goedkeuring tegen te houden. De Italiaanse transportminister en vicepremier Matteo Salvini noemde het uitstel van de stemming op Twitter een „grote overwinning”. De nieuwe rechtse regering die in Rome vorig najaar aantrad, staat een stuk kritischer tegenover klimaatplannen dan haar voorganger.

Lees ook dit stuk: ‘De elektrische auto’s zien we hier niet, het afval wel’: bezorgdheid in Chili om lithiumakkoord met de EU

Toch is het vooral de Duitse weerstand die opvalt. Regeringspartijen SPD en de Groenen zijn groot voorstander van het verbod en dat coalitiepartner FDP nu plotseling dwarsligt, leidt tot flinke spanningen. De liberalen staan er in peilingen belabberd voor en zichzelf nu opwerpen als verdediger van de auto-industrie lijkt een poging het eigen profiel op te poetsen. Europarlementariër voor de Groenen Michael Bloss sprak op Twitter van „een schande voor Duitsland” waarmee het land zich „compleet ongeloofwaardig” maakt. Opvallend is dat ook Audi-baas Markus Duesmann zich tegen het Duitse verzet keerde en benadrukte dat nieuwe onzekerheid over de einddatum funest is voor de industrie.

‘Op de goede weg’

Maar niet alleen in Berlijn en Rome groeide de afgelopen maanden verzet tegen het verbod op brandstofauto’s. Ook in Brussel stak tegenwind op, nadat verschillende groene plannen de laatste jaren relatief soepel werden aangenomen. De hoge energieprijzen en een concurrentiestrijd met de Verenigde Staten hebben de afgelopen maanden in Europa de vrees voor het vertrek van belangrijke industrietakken aangewakkerd. Het voedt een flinke lobby om klimaatbeleid af te zwakken en nieuwe plannen uit te stellen.

Eind vorig jaar stelde ook Eurocommissaris Thierry Breton (Interne Markt) plotseling openlijk vragen bij de einddatum voor brandstofauto’s, daarbij verwijzend naar de grote gevolgen voor de arbeidsmarkt. De auto-industrie is een belangrijke motor voor de Europese economie – en vooral ook van die in Duitsland en Italië. In Duitsland alleen werken al 800.000 mensen in de sector, die jaarlijks goed is voor een omzet van meer dan 400 miljard euro.

Toch wordt alom verwacht dat de autowet later deze maand alsnog kan worden aangenomen. In Brussel wordt hard gewerkt aan een tekstvoorstel dat de Duitse liberalen voldoende garanties geeft, maar tegelijk niks vastlegt over ‘schone brandstoffen’. Wissing zei maandag tegen Duitse media dat de gesprekken „op de goede weg” zitten.