Staatssecretaris Van Rij neemt maatregelen tegen bureaus die WOZ-waarde aanvechten

Eigenaren van de ruim 4,5 miljoen Nederlandse koopwoningen krijgen dezer dagen de jaarlijkse WOZ-brief op de mat. Het goede nieuws voor velen is dat hun huis waarschijnlijk fors waardevoller wordt geschat. Het slechte nieuws: ook de belastingen die daarbij horen lopen op.

Wie denkt dat de vastgestelde WOZ-waarde onterecht is, kan bezwaar indienen. Dat kan zelf, of via een gespecialiseerd bezwaarbureau. Met leuzen als „Knabbelt de Belastingdienst ook aan uw huisje?” en „Belastinggeld besparen? Verlaag uw WOZ-waarde!” proberen deze organisaties burgers te verleiden hun diensten te gebruiken.

Dat is ongunstig voor gemeenten. Niet alleen lopen zij bij een verlaagde WOZ-waarde belastingen mis, ook moeten zij proceskosten betalen wanneer de bemiddeling succesvol is. Met een reeks maatregelen wil staatssecretaris Marnix van Rij (Fiscaliteit en Belastingdienst, CDA) de bewegingsvrijheid van deze bezwaarbureaus inperken.

Is het straks moeilijker om bezwaar te maken? En hoe wordt de WOZ-waarde überhaupt vastgesteld? Vier vragen over de WOZ-waarde.

1 Wat is de WOZ-waarde en hoe wordt deze vastgesteld?

De WOZ-waarde legt vast hoeveel geld een woning waard is – de afkorting WOZ komt van Wet waardering onroerende zaken. Via een taxatie bepalen gemeenten in de eerste twee maanden van het jaar de waarden van de huizen in hun gebied. De taxateurs gaan niet bij panden langs, maar maken gebruik van gegevens waaruit bijvoorbeeld blijkt hoe groot een woning is of welk bouwjaar het heeft. Ook kijken zij naar de bedragen waarvoor huizen in de buurt zijn verkocht. Deze gegevens zijn niet allemaal openbaar, waardoor het voor eigenaren lastig kan zijn om de gegevens te controleren.

De WOZ-waarde lag dit jaar gemiddeld 17 procent hoger dan het jaar ervoor, blijkt uit cijfers van de Waarderingskamer. Dat staat in contrast met het dalen van de huizenprijzen zelf: in januari 6,4 procent op jaarbasis. Dat komt omdat er een vertraging van een jaar in de taxatie zit. De WOZ-waarde van nu gaat uit van hoeveel een huis op 1 januari 2022 waard was. Pas in de brief van volgend jaar zullen woningeigenaren de dalingen van de huizenprijzen terug zien.

Overheden op verschillende niveaus gebruiken de WOZ om de hoogte van belastingen te bepalen. Zo moeten burgers aan gemeenten de onroerendezaakbelasting (ozb) betalen en aan waterschappen de watersysteemheffing. De Belastingdienst gebruikt de WOZ onder meer voor de inkomstenbelasting, vennootschapsbelasting en erfbelasting. Daarvoor geldt: hoe hoger de WOZ-waarde, hoe hoger de belastingen die burgers moeten afdragen.

2 Wat als ik denk dat mijn WOZ-waarde te hoog is ingeschat?

Dan kun je binnen zes weken beargumenteerd bezwaar maken. Burgers kunnen de gemeentelijke taxatieverslagen opvragen en daar andere, zelf verzamelde cijfers naast leggen waaruit blijkt dat de vastgestelde waarde te hoog is. Via het WOZ-waardeloket is bijvoorbeeld te zien op welke prijs woningen in de buurt zijn getaxeerd. En bij het Kadaster zijn tegen betaling de verkoopbedragen van vergelijkbare woningen op te vragen.

Ook zijn er tal van bezwaarbureaus om dit werk uit handen te nemen. Deze organisaties werken veelal op basis van no cure, no pay: wordt het bezwaar afgewezen, dan betaal je niks. Wordt het gegrond verklaard, dan moet de gemeente de WOZ-waarde verlagen én een proceskostenvergoeding betalen aan het bemiddelingsbureau. De bezwaarmaker betaalt niks.

Wie een bureau inschakelt en succesvol bezwaar maakt, vertelt Duncan Ward, verlaagt zijn of haar WOZ-waarde gemiddeld met 35.000 euro. Ward is de oprichter van het bedrijf Eerlijke WOZ (30 medewerkers, 5 miljoen euro omzet in 2022). Ook is hij woordvoerder van de branchevereniging van WOZ-advieskantoren (VRLB), die met negen aangesloten bureaus nagenoeg de hele bemiddelingsmarkt achter zich heeft. Vorig jaar kwam de totale waardeverlaging door bemiddelaars uit op 1,2 miljard euro.

Lees ook: Een woning verkopen gaat makelaars niet meer zo makkelijk af als een jaar geleden

3 Wat wil Van Rij precies veranderen en waarom?

Dit systeem kost gemeenten veel (publiek) geld en legt druk op uitvoeringsorganisaties en de rechtspraak. In 2021 betaalden gemeenten 18 miljoen euro aan proceskosten. Jaarlijks dienen bemiddelingsbureaus ongeveer 100.000 bezwaren in, iets minder dan de helft van het totaal. Zo’n 35 procent daarvan wordt gehonoreerd.

Ward verwacht dat het aantal bezwaren dit jaar fors oploopt. Alleen al in de eerste twee maanden van dit jaar stuurde de vereniging evenveel bezwaren uit als het jaarlijkse gemiddelde. „Veel mensen snappen niet waarom hun WOZ-waarde zo is gestegen en denken eerder aan het maken van bezwaar”, zegt Ward. „We zien ook dat meer burgers in deze tijd van inflatie het financiële belang van bezwaar maken beseffen.”

Staatssecretaris Van Rij wil maatregelen nemen. Hij wil de proceskosten verlagen én aan burgers zelf overmaken, in plaats van aan bemiddelingsbureaus. Ook onderzoekt het ministerie de haalbaarheid van een aantal andere maatregelen, zo laat een woordvoerder weten. Het helemaal niet uitkeren van een proceskostenvergoeding wanneer een WOZ-waarde maar een klein beetje omlaag gaat bijvoorbeeld, en het verplicht stellen van een „informeel” WOZ-traject. Daarbij moeten gemeenten direct contact kunnen opnemen met burgers om tot een overeenkomst te komen.

4 Wordt het nu lastiger om bezwaar in te dienen?

Waarschijnlijk niet, denkt Ward van Eerlijke WOZ. Burgers kunnen nog altijd zelf in bezwaar gaan. „Er zullen ongetwijfeld wat bezwaarbureaus verdwijnen, maar dat zijn alleen degenen die hun zaken het minst goed op orde hebben”, zegt hij. Voor zijn eigen bedrijf is hij niet bang, wel vreest Ward dat burgers minder goed geholpen worden.

„Het succesvol maken van bezwaar gaat zeker lastiger worden als het inzetten van een bureau wordt ontmoedigd”, aldus Ward. Bemiddelaars zouden beter weten welke argumenten aan te voeren. Ook hebben ze naar eigen zeggen meer toegang tot taxatiesystemen en andere gegevens.

Is dat wel zo? Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) concludeerde twee jaar geleden dat bemiddelingsbedrijven niet veel effectiever zijn in het maken van bezwaar dan burgers zelf: het percentage gehonoreerde bezoeken was ongeveer gelijk. „In de relatief gemakkelijke gevallen bellen mensen wel zelf. Bijvoorbeeld wanneer de oppervlakte van een huis duidelijk niet klopt met het taxatierapport”, zegt Ward. „Wij krijgen de specialistischere gevallen, die moeilijker zijn om zelf op te lossen.”