Omgang met Trump blijft voor Facebook en Instagram ook na zijn terugkeer controversieel

Op het eerste gezicht is het besluit van Meta, moederbedrijf van Facebook en Instagram, glashelder. Oud-president Trump mag op beide sociale media terugkeren. In „de komende weken” zullen zijn accounts, die werden gesloten na de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021, worden hersteld.

„Het publiek moet kunnen horen wat politici zeggen – the good, the bad and the ugly – om bij de verkiezingen een geïnformeerde keuze te kunnen maken”, schrijft Nick Clegg, hoofd internationale zaken bij Meta, in een toelichting. Het schorsen van Trump was „een uitzonderlijk besluit dat in uitzonderlijke omstandigheden werd genomen”. Omdat die omstandigheden zijn veranderd en het risico voor de openbare veiligheid dat in januari 2021 bestond nu „voldoende is afgenomen”, wordt de schorsing niet verlengd.

Maar uit dezelfde toelichting blijkt hoe lastig ook in de toekomst de omgang met controversiële uitingen van prominente politici voor Meta zal blijven. En de omgang met Trump, als hij besluit gebruik te maken van de mogelijkheid op Facebook en Instagram terug te keren, in het bijzonder.

Zo kondigt Meta alvast aan in actie te zullen komen tegen berichten „die de legitimiteit van een aanstaande verkiezing ondergraven”. Maar Meta zegt niets over het in twijfel trekken van voorbije verkiezingen, wat Trump de afgelopen twee jaar voortdurend heeft gedaan, en wat lijkt te hebben bijgedragen aan de bestorming van het Capitool.

Niet te streng

Dat Meta hier blijkbaar niet te streng wil zijn, zal Trump en de zijnen niet zijn ontgaan. Het kan de opmaat zijn voor nieuwe strijd rond het beleid van Meta, zeker als Trump in zijn campagne voor de presidentsverkiezingen van 2024 besluit om weer volop van Facebook gebruik te gaan maken.

Twitter, dat Trump in november alweer heeft toegelaten, was effectiever voor hem om zijn aanhang te bereiken en het politieke gesprek in het land en in de media te sturen. Maar voor het inzamelen van geld was zijn aanwezigheid op Facebook ook een belangrijke steunpilaar van zijn campagnes.

Voorlopig is Trump niet op Twitter teruggekeerd en beperkt hij zich tot het platform dat hij zelf heeft opgericht, Truth Social. Daar schreef hij woensdag, in reactie op het besluit van Meta, over zijn verbanning: „Zoiets zou een zittende president nooit meer mogen overkomen, noch iemand anders die geen vergelding verdient.”

Het besluit in januari 2021 van Meta (toen nog Facebook geheten) en andere sociale media om de toen nog zittende Amerikaanse president van hun platforms te verwijderen, maakte voor iedereen de grote macht van de socialemediabedrijven duidelijk. Niet alleen aanhangers van Trump vonden dat die macht veel te ver ging, ook anderen zagen er een inperking van de vrije politieke meningsuiting in.

Nu Meta zegt Trump weer toe te laten noemt de burgerrechtenorganisatie ACLU dat „het juiste besluit”. Democraten in het Congres zijn minder tevreden. Afgevaardigde Adam Schiff verweet Meta de oud-president de mogelijkheid te geven „zijn leugens en demagogie te blijven verbreiden”.

Bron van verdeeldheid

De moderatie van sociale media is en blijft een bron van verdeeldheid, zoals ook bleek ten tijde van de Covid-pandemie. Meta zelf zegt zich geen illusies te maken. Ingrijpende beslissingen zoals het toelaten van Trump zullen altijd omstreden zijn. Maar als hoofdregel heeft het bedrijf: het is noodzakelijk, en mogelijk, om een scheidslijn te trekken tussen berichten die schadelijk zijn in de echte (offline) wereld en verwijderd moeten worden aan de ene kant, en aan de andere kant berichten, hoe smakeloos en feitelijk onjuist ook, die deel zijn van het leven in een vrije samenleving.

Keert de oud-president straks echt triomfantelijk terug op Facebook en Twitter? Zo ja, dan kan ook betwijfeld worden of Trump en Facebook ooit nog wel zo’n prominente rol in de Amerikaanse politiek zullen spelen als tot januari 2021. Het speelveld op internet is veranderd, met de sterke opkomst van onder meer TikTok. Het politieke speelveld is ook veranderd na de tegenvallende resultaten van kandidaten die door Trump gesteund werden bij de Congres-verkiezingen in november. En daarmee is ook het gewicht van Facebook en dat van Trump zelf veranderd.

„ In zekere zin zijn Facebook en Trump voor elkaar gemaakt”, schrijft The Washington Post in een analyse. „Allebei spreken vooral boomers en Gen-X-ers aan, allebei zijn fonteinen van leugens, sensationalisme en simplistische memes. En allebei lijken over het hoogtepunt van hun macht heen te zijn, ook al is er nog een kans dat ze herrijzen.”