NRC tipt 13 hoogtepunten van het nieuwe cultuurseizoen

Voorwoord

Mooi is de zomer; tijd van reizen, boeken, geliefden. Tot na de vakantie de ‘things to do’-lijsten weer dichtslibben met gluiperige vanzelfsprekendheid. Alsof de ontspanning van gisteren een grap was, een verdwijntruc.

Gelukkig is er ook dat andere augustusgevoel. De gretigheid die je, nu alles weer kan, bevangt bij het zien van het actuele cultuuraanbod; zalen en podia vol voorstellingen, concerten en tentoonstellingen. Je verheugen op de betovering, op ideeën waar je anders niet op zou zijn gekomen – maar waarvan je nog dagen vol kunt zijn.

Ik beleefde het deze week bij een concert van Klaus Mäkelä, toekomstig chef-dirigent van het Concertgebouworkest. Zijn Mahler-uitvoering kolkte van energie. Die bekoring – je laven aan het sublieme – beschrijft Librisprijs-winnaar Mariken Heitman in haar essay trouwens veel beter.

Maar waar moet je ze zoeken, die hoogtepunten van de herfst? Terwijl ik me warmde aan het elan van de maestro, werden collega’s betoverd door Stromae. Vervoering is maatwerk. Daarom belichten we hier de volle breedte van het aanbod: van een grote tentoonstelling met werk van ‘golden boy’ Gustav Klimt in het Van Gogh Museum en rondom neushoorn Clara in het Rijks tot (eindelijk weer!) een sappig toneelstuk van Maria Goos en de rauwe postpunk van Tramhaus. We voorspellen ze naar beste kunnen, die hoogtepunten. En vervolgens word je meestal het meest geraakt als je het niet verwacht. Gelukkig maar. Zo wordt opwinding nooit blasé.

Mischa Spel, plaatsvervangend chef Kunst.

Beeldende kunst

1 Clara de neushoorn Rijksmuseum eert de eerste neushoorn die Nederland zag

In de 18de eeuw werd Clara de neushoorn door een VOC-kapitein naar Nederland gehaald. Hij ging met haar de boer op door heel Europa, vierde carnaval met haar in Venetië en in Frankrijk ontketende ze een mode-rage. Clara was lief, hield van wijn en bier, maar stierf eenzaam nadat de kapitein haar had afgedankt. Lees hier het hele verhaal over Clara: Hoe de 18de eeuwse neushoorn Clara verwerkt werd in Franse kapsels.

Clara’s expositie is te zien van 30 september 2022 t/m 15 januari 2023 in het Rijksmuseum. Info: rijksmuseum.nl.

2 Golden Boy Gustav Klimt Weense vernieuwer in het Van Gogh Museum

Boze tongen beweren soms dat Gustav Klimt met al dat goud nu kitscherig aandoet. Anderen vinden hem eng, in dat blauwe gewaad en met al die modellen en muzen om hem heen. Wat ze niet weten, is dat hij een vernieuwer was die de Weense kunst uit het korset van conservatieve kunstopvattingen haalde, en met zijn werk zelfs tot ver na zijn dood het verdriet van Oostenrijk blootlegde. Meer weten over deze bijzondere kunstenaar? Leer hier meer: Golden Boy Gustav Klimt en het verdriet van Oostenrijk.

De expositie ‘Golden Boy Gustav Klimt’ is vanaf 7 oktober 2022 te zien in het Van Gogh Museum in Amsterdam. Info: vangoghmuseum.nl

3 De grote heropening Het ‘Rijksmuseum’ van Vlaanderen is weer open

Na ruim tien jaar verbouwen heropent komende maand het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA), het grootste museum van Vlaanderen. Thomas van Huut nam alvast een kijkje en sprak de algemeen directeur Carmen Willems over de visie van dit museum: „Resoluut kozen we ervoor in te spelen op emotie”. Hier vertelt Carmen Willems verder: Het ‘Rijksmuseum’ van Vlaanderen mikt op de ‘emotionele ervaring’.

Het Konlinklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen heropent op 24 september 2022.

Theater

4 Seksklimaat Maria Goos met nieuw toneelstuk de barricaden op

Het nieuwe toneelstuk van Maria Goos Seksklimaat is totaal anders dan de rest van haar oeuvre: een geëngageerde tekst over het klimaat en over seks. „Je moet jezelf beschermen tegen slechte seks.” Hier lees je meer over dit bij voorbaat al spraakmakende toneelstuk: ‘Doodeng, maar het moest, dit activistisch toneelstuk maken’.

Op tournee van 9 september 2022 t/m 3 mei 2023, de première is op 17 september. Info: allesvoordekunsten.nl

5 De Groene Tafel Kurt Jooss’ anti-oorlogsballet is actueel als altijd

Hoewel in de vorige eeuw vele anti-oorlogsballetten zijn gemaakt, heeft alleen De Groene Tafel van Kurt Jooss uit 1932 zijn iconische status behouden. Opmerkelijk genoeg werd Jooss na zijn Parijse succes enthousiast onthaald door de nationaal-socialisten, die op het punt stonden de macht in Duitsland over te nemen: Dit anti-oorlogsballet was eerst populair bij de nazi’s.

De Groene Tafel, uitgevoerd door het Nationale Ballet met openingsprogramma Shadows, is te zien van 13 t/m 28 september in Amsterdam. Info: operaballet.nl

Pop

6 Ciao Lucifer Popduo daagt machocultuur uit

Popduo Ciao Lucifer stond naakt op het podium en wil met popsongs gangbare opvattingen over stoere mannelijkheid doorbreken. „Een man met een handtas is niet vreemd. Eerder praktisch.” Ze willen af van de machocultuur die vaak om rockmuziek heen hangt. Good News heet hun nieuwe album met compacte, inventieve popsongs. Jan Vollaard interviewde het duo: Hoe popduo Ciao Lucifer stereotypen doorbreekt met een hoge falsetstem.

Good News van Ciao Lucifer verschijnt 26 augustus 2022 bij V2 Records.

7 Tramhaus Rotterdamse postpunkband brengt no future terug

Hoewel hun eerste EP pas in november verschijnt, lijkt de opmars van de Rotterdamse postpunkband Tramhaus niet te stuiten. „De uitzichtloosheid van deze generatie hoor je bij ons terug.” De trein dendert maar door. Frank Provoost sprak de band over hun succes en motivatie: In de lockdownpunk van Tramhaus vinden mensen hun frustraties terug.

De eerste EP van Tramhaus verschijnt in november.

Klassiek

8 Klaus Mäkelä Ontmoet de nieuwe chefdirigent van het Concertgebouw

Het zal weinig mensen zijn ontgaan dat de jonge Klaus Mäkelä de nieuwe chefdirigent van het Concertgebouworkest wordt. Maar wist u ook dat hij twee bananen eet voor een lang concert? Mischa Spel legde hem vragen voor en maakte een portret aan de hand van vier thema’s. Leer de nieuwe chef van het Concertgebouworkest, Klaus Mäkelä, kennen in vier stappen.

Concerten van het Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Klaus Mäkelä zijn te zien vanaf 23 november 2022.

9 Rosi Braidotti Het Festival Oude Muziek krijgt galante robots

Hoogleraar Rosi Braidotti is dit jaar co-curator van het Festival Oude Muziek Utrecht, met het – vindt zij – on-Nederlandse thema galanterie. Met galante robots hoopt ze een jong publiek te trekken. „Bring in the young!”. Benieuwd naar wat Rosi Braidotti nog meer te vertellen heeft? Hier vind je het hele interview: Curator Braidotti: ‘Weg van de sacrale beeldvorming, Bach was ook geen heilige’

Festival Oude Muziek Utrecht wordt gehouden van 26 augustus 2022 t/m 4 november 2022. Meer info: oudemuziek.nl.

Film

10Rundfunk Duo maakt absurde televisie over ijdele BN’ers

Yannick van de Velde en Tom van Kalmthout maakten al een absurdistische televisieserie. Nu komen er nieuwe afleveringen van Rundfunk waar ze hun eigen wereld te kijk zetten. Sarah Ouwerkerk was op de set bij Rundfunk: Rundfunk met ijdele BN’ers op hobbelige weg naar de top.

Rundfunk: Duco en Roy is in voorjaar 2023 te zien bij KRO-NCRV.

Essay

11Mariken Heitman Zoeken naar het sublieme moment waarop je samenvalt met de artiest

Dat Librisprijswinnaar Mariken Heitman mooi kan schrijven wisten we al bij de cultuurredactie dankzij haar boek Wormmaan. In het essay waarmee ze de laatste cultuurmaanden van dit jaar aftrapt, gaat ze op zoek naar het ontstaan van culturele ervaringen. Hier lees je het: Zoeken naar het sublieme moment waarop je samenvalt met de artiest.
 

12 Michael Tedja Maak beleid voor de schone kunsten en niet voor politieke kunstagenda’s

Eind augustus vindt het Paradisodebat plaats over de toekomst van kunstbeleid. Kunstenaar en dichter Michael Tedja stoort zich eraan dat in het cultuurbeleid zwarte kunstenaars worden gereduceerd tot hun wortels, in plaats van op de inhoud bevraagd te worden. „Het allerergste vind ik dat we eerder worden gereduceerd tot waar we via bloedlijnen vandaan komen, dan dat op een inhoudelijke manier gevraagd wordt wat we met onze kunst willen.” Lees hier het hele essay: Maak beleid voor de schone kunsten en niet voor politieke kunstagenda’.

Het Paradisodebat wordt gehouden op 28 augustus en staat onder leiding van journalist Hasna El Maroudi.

13 Arnon Grunberg De behoefte aan de duivelse Carmen zit in ons allemaal

Bizets kaskraker Carmen wordt dit najaar weer opgevoerd. Waarom houden we zoveel van haar? Schrijver Arnon Grunberg onderzoekt de vele gedaantes van Carmen in literatuur en films en concludeert: „Zij is voor iedereen iemand anders, al is zij altijd een object van begeerte, iedereen immers kan de eigen fantasie op haar projecteren. Aangezien begeerte en afschuw hand in hand gaan, kan iedereen ook de eigen afschuw op haar projecteren.” Het hele essay van Arnon Grunberg lees je hier: De behoefte aan de duivelse Carmen zit in ons allemaal.

Carmen is te zien van 3 t/m 22 september bij de Nationale Opera en Ballet in Amsterdam. Info: operaballet.nl

Terug naar boven