Nieuwe generatie dansers bij NDT eert het werk van Jiři Kylián

Jiři Kylián is 75 jaar en dat moet gevierd worden. Vijf jaar geleden, toen de Tsjechisch-Nederlandse choreograaf zeven kruisjes aantikte, leverde het Nederlands Dans Theater nauwelijks enig aandeel in de festiviteiten. Een gevolg van het, uiteindelijk vijfjarige, moratorium dat Kylián in 2013 had ingesteld voor uitvoeringen van zijn werk door wat ooit bekend stond als ‘the Kylián Company’. Hij miste vernieuwing en experiment. Met zijn veto wilde hij de toenmalige leiding stimuleren tot gedurfde keuzes.

Inmiddels is er een directiewissel geweest en staan er nieuwe namen op het repertoire. Het werk van Kylián wordt nu door een nieuwe generatie dansers uitgevoerd – ook in het tableau is veel veranderd. Een ding is ongewijzigd: de hoge kwaliteit van de uitvoering.

Evenwichtskunstenaar

In de drie choreografieën op het programma schetst Kylián met een trefzeker kalligrafeerpenseel telkens een even haarscherp als mysterieus en ongrijpbaar beeld van de mens als evenwichtskunstenaar, eeuwig op zoek naar zijn rol en plaats in het ondermaanse en laverend tussen leven en dood, schijn en werkelijkheid, ernst en speelsheid, genie en waanzin. Grillige accenten, plots uitslaande en zwiepende ledematen, verbluffend rijk en verrassend partnerwerk, poses die in de lucht blijven nazinderen – over genie gesproken.

Koele schoonheid is daarin een constante. In 1995 waren velen met stomheid geslagen door de pure esthetiek van Bella Figura, gemaakt in opdracht van de toen 25-jarige fusiekrant NRC Handelsblad, gezet op barokmuziek, gevat in een steeds vervormende ruimte en een beeldschone belichting. Vooral het deel waarin negen dansers in vuurrode crinolines die, belicht door flakkerende vuurschalen, synchroon een choreografie voor armen en handen uitvoeren, blijft prachtig.

Lees ook: Bij breakdancers 155 moet het niet te abstract worden, wél grappig

Net zo is het toneelbeeld van Tar and Feathers (2006) onveranderd schitterend. Pianiste Tomoko Mukaiyama improviseert, gezeten achter een vleugel op metershoge spinnenpoten, op de dansende lichamen – een surrealistisch schilderij van Dalì in beweging. Ook het decor van Gods and Dogs (2008) is een esthetisch genoegen: één enkel kaarsje voor op het toneel, een zilveren ‘vliegengordijn’, deinend in het licht, een boven het toneel in slowmotion rennende, onheilspellende hellehond – het is een grote rijkdom, zeker met fantastische dansers als Aram Hasler, Donnie Duncan Jr. en Tess Voelker, om er maar een paar te noemen.

Moratorium

En toch komt de gedachte op dat dat moratorium nog niet zo’n gek idee was. Dit programma is als hommage volledig terecht (al had het afwisselender gekund), maar Kylián had natuurlijk gelijk dat ‘zijn’ NDT de blik meer op de toekomst moest richten – conserveren is een taak voor anderen. Maar ja, wie danst Kylián zoals NDT?