Niet schuilen maar kijken: Russen in Belgorod zijn nog niet gewend aan aanvallen uit Oekraïne

Simpelweg met de bus bij haar dochter op bezoek, dat was een gepensioneerde inwoner van de Russische stad Belgorod begin deze maand van plan. „Toen begonnen de inslagen, een beschieting. Er viel in de buurt iets uit de lucht en ik hoorde hele harde explosies”, vertelt ze telefonisch, ook weken later nog enigszins verhit. Ze wil anoniem blijven, om haar familie niet in de problemen te brengen. De passagiers bleven in de bus zitten, die doorreed zodra het stil werd.

Die ochtend werden er vier ‘luchtdoelen’ uitgeschakeld door de Russische afweer, zo meldde het lokale bestuur. Rond het middaguur nog eens vijf. Eén man werd naar het ziekenhuis gebracht na verwondingen door rondvliegende scherven. Terwijl het oorlogsgeweld voor veel Russen fysiek ver weg is, merken de anderhalf miljoen inwoners van de zuidelijke grensregio Belgorod al twee jaar dat er oorlog wordt gevoerd tegen het nabij gelegen Oekraïne.

Allereerst omdat de stad een logistiek militair knooppunt werd, met meer ‘groen’ op straat dan voorheen. Inwoners in het zuiden van de regio horen het knallen en zoeven van uitgaande Russische raketten en artillerie. En sinds eind december steeds vaker: het in- en afslaan van Oekraïense aanvallen, bevestigt ook de gepensioneerde vrouw, die in het centrum van de regionale hoofdstad Belgorod woont.

De dodelijkste inslag in Rusland tot nu toe vond plaats op 30 december. Die dag werden in Belgorod 25 mensen gedood en raakten honderd mensen gewond, van wie er volgens gouverneur Vjatsjeslav Gladkov nog zestig in ziekenhuizen worden behandeld. De precieze toedracht van de inslag is voor NRC niet te achterhalen. Oekraïne wijt de schade aan „onprofessioneel handelen van de Russische luchtafweer”. Het is een verwijt dat Rusland ook vaak maakt aan Oekraïne, waar door brokstukken van uitgeschakelde Russische raketten en drones ook geregeld slachtoffers vallen. Maar feit is in die gevallen wel dat er een raket op een dichtbevolkte stad werd afgeschoten – anders treedt de luchtafweer ook niet in werking.

Lees ook Vergeldingsaanvallen over en weer eisen tientallen levens in Oekraïne en Rusland

De toegenomen intensiteit van aanvallen op de stad heeft het bestuur van Belgorod genoopt tot maatregelen. Recent is een deel van de bushaltes versterkt met beton en zandzakken. De winkelcentra werden eerder deze maand tijdelijk gesloten. Het theater ging dicht. De bus rijdt niet meer tot aan het station omdat die doelwit werd. Er is budget vrijgemaakt om compensatie te kunnen bieden bij schade aan auto’s of woningen. Er werden zelfs kinderen uit de stad geëvacueerd.

Helemaal gewend aan de nieuwe realiteit zijn de inwoners nog niet, blijkt ook uit het verhaal van de gepensioneerde vrouw. „Tijdens het luchtalarm stapte ik uit de bus, het alarm was nog niet ingetrokken. Een soldaat zei ‘snel, zoek beschutting’.” De vrouw zegt naar budgetsupermarkt Pjatjoritskja te zijn gestuurd, waar het binnen stampvol was. „Ik stond versteld dat de hele straat was leeggeveegd en hier in de winkel werd verstopt.”

Achter het winkelraam

Ze verbaasde zich verder: „We krijgen doorlopend de aanbeveling om ons tijdens een aanval achter muren te verstoppen, voor de veiligheid. Maar iedereen, volwassenen met kinderen, stond op een rijtje achter het winkelraam naar buiten te kijken. Mensen zijn heel raar.”

Oekraïne richt zich op Russisch grondgebied hoofdzakelijk op de militaire infrastructuur. Maar onder de Oekraïense bevolking gaan al langer stemmen op om de Russische bevolking meer van de oorlog te laten ‘voelen’. Gevraagd wordt: waarom kan Rusland ongestraft burgerdoden maken en keer op keer massale aanvallen op steden uitvoeren, maar kan Oekraïne zich alleen op eigen grondgebied verdedigen? Zouden Russen niet meer bezwaar maken tegen de oorlog, als ze de gevolgen aan den lijve ondervinden?

Lees ook Van spoorwegsabotage tot drone-aanvallen op oliedepots: de Oekraïne-oorlog dringt diep in Rusland door

De Oekraïense regering laat zich vooralsnog niet zo wraakzuchtig uit en zal deze tendens moeten zien te onderdrukken als het wil voorkomen dat de vitale internationale steun onder verdere druk komt. De vrees dat geleverde wapens gebruikt gaan worden voor aanvallen op Russisch grondgebied, is tot nu toe een van de redenen voor bijvoorbeeld Duitsland om Kyiv geen Taurus langeafstandsraketten te leveren.

Oekraïense aanvallen worden door het Kremlin aangegrepen als reden voor verdere agressie

De aanval van 30 december laat ook zien dat het maken van burgerslachtoffers juist averechts werkt. De burgerdoden ondersteunen het argument van de Russische propaganda dat het land bedreigd wordt door Oekraïne. Dit dient als rechtvaardiging voor de agressie tegen het buurland. De aanvallen werden door het Kremlin dan ook meteen aangegrepen als reden voor verdere agressie.

„Rusland zal er alles aan doen dat aanvallen zoals die tegen Belgorod niet worden herhaald”, zei de Russische presidentiële woordvoerder Dmitri Peskov deze maand. In pro-Kremlin Telegramkanalen werd deze uitspraak ontvangen met de roep om een ‘bufferzone’ van vijftien kilometer te creëren, ten noorden van Charkiv. Dat zou Oekraïense aanvallen met artillerie op Belgorod onmogelijk maken.

Deze berichten vallen samen met een stevigere aanvalscampagne tegen het noordoosten van Oekraïne, met name richting de regio Charkiv, vanuit het bezette Loehansk. Afgelopen week werd daarbij het gehucht Krochmalne door Rusland veroverd.

De stad Charkiv is sinds het begin van dit jaar meermaals bestookt met zware raketten. Sindsdien zijn in de stad al twee hotels en meerdere woonflats geraakt, en vielen tientallen doden en gewonden. Maandagnacht bestookte Rusland Charkiv vanuit Belgorod met vier S-300 en -400 raketten, meldt de Oekraïense generale staf. Ook werden er twaalf ballistische Iskander raketten afgevuurd uit de regio’s Belgorod en Voronezj.

De grenssteden Belgorod en Charkiv liggen hemelsbreed slechts zeventig kilometer uit elkaar. Aan beide zijden gaat het luchtalarm vaak pas af nadat een inslag is geweest.

Slachtoffers op markten

De Russische onafhankelijke krant in ballingschap Novaja Gazeta vroeg zijn lezers maandag wat ze denken over het beschieten van grote steden. Is dat onvermijdelijk tijdens een gewapend conflict? Of onacceptabel, ongeacht de omstandigheden? 61 procent van de bijna zevenduizend respondenten koos voor optie twee.

Op de vraag of ze denkt dat Oekraïne opzettelijk burgers doodt, antwoordt de gepensioneerde vrouw: „Waarom raken ze het centrum? Waar gewone mensen lopen, zo vlak voor Nieuwjaar? Daar zijn geen fabrieken, geen militairen, geen basis.”

In de bezette stad Donetsk, in Oost-Oekraïne, kwamen afgelopen zondag door een aanval op onder meer een markt in het door Rusland bezette stad Donetsk 27 burgers om het leven. Ook raakten 25 mensen gewond, aldus de lokale autoriteiten. Een markt in de buitenwijk Tekstilsjtsjik werd geraakt, en de markt in het centrum van de buurt Kirovski. Op foto’s van na de aanval zijn lichamen te zien van omgekomen verkopers en winkelgangers, liggend naast kratten sinaasappelen en zakken aardappelen, met grote bloedvlekken in de sneeuw. De stad ligt dertien kilometer van de zwaarbevochten spookstad Avdiivka.

in BelgorodGepensioneerde vrouw Waarom raken ze het centrum, waar gewone mensen lopen?

Hoewel niet zeker is dat tijdens de aanvallen burgers opzettelijk doelwit werden, hebben de Russische autoriteiten de aanvallen op Belgorod en Donetsk als een terreurdaad bestempeld. „Mensen in Oekraïne zijn veel negatiever en agressiever tegenover ons dan wij tegenover hen”, zegt de gepensioneerde vrouw. „Wij voelen geen agressie jegens de mensen in Oekraïne. Ik beschouw Rusland niet als agressor, ik hou van mijn moederland en geloof in Rusland.”

In totaal zijn bijna honderd burgers in Belgorod als gevolg van de oorlog om het leven gekomen. In Oekraïne vielen volgens de meest conservatieve schatting van de VN tot nu toe meer dan honderd keer meer burgerslachtoffers. In de bezette regio’s Donetsk en Loehansk loopt het aantal burgerdoden wel in de duizenden. Zo’n vergelijking is geen geruststelling voor de bevolking van Belgorod. „Het is eng. Natuurlijk is het eng”, zegt de vrouw. „Het komt voor dat er zo’n klap klinkt dat de muren trillen. Ik vind het allemaal eng – als die van ons schieten of de anderen, ik vind het eng.”

Lees ook over de aanval van Russische militanten in de regio Belgorod in mei 2023

Correctie 24 januari: in een eerdere versie van dit artikel stond dat woordvoerder Peskov zijn uitspraak deze week deed. Dat moest deze maand zijn. Hierboven is dat aangepast.

Delen Mail de redactie