Nichelle Nichols groeide uit tot een rolmodel voor Afro-Amerikaanse meisjes

Ze hoefde geen dienstmeisje te spelen, maar kreeg een prominente rol. De Afro-Amerikaanse actrice Nichelle Nichols werd in de jaren zestig gecast als luitenant Nyota Uhura in de scifi-serie Star Trek — een unicum. Ze was destijds een van de eerste zwarte actrices met een niet-stereotiep personage, en een rolmodel voor velen. Nichols overleed zaterdag op 89-jarige leeftijd.

Nichols werd op 28 december 1932 geboren in een voorstad van Chicago, als dochter van een burgemeester en een huisvrouw. Haar doorbraak kwam in 1961 met een rol in Kicks and Co., een veelgeprezen musical over een volledig Afro-Amerikaanse universiteitscampus. Daarnaast was zij de beginjaren van haar carrière actief als danseres en nachtclubzangeres en deed ze af en toe acteerklussen. Zo verscheen ze in 1964 als gastactrice in een aflevering van The Lieutenant, een televisieserie die in het teken stond van discriminatie.

Herinnerd zal Nichols vooral worden om haar verschijning in Star Trek, waarin ze in 1966 de rol van luitenant Uhura op zich nam. Iconisch moment was een van de eerste interraciale kussen in de televisiegeschiedenis. Gedwongen door buitenaardse wezens en enigszins ongemakkelijk gaven Nichols (Uhura) en haar witte co-acteur William Shatner (Kapitein Kirk) elkaar in 1968 een lip-tegen-lip-kus in plaats van op de wang — en dat was een mijlpaal.

Martin Luther King

Ondanks het succes van de serie overwoog Nichols na het eerste seizoen een carrière op Broadway na te jagen. Dat ze uiteindelijk besloot te blijven, kwam mede door een persoonlijk gesprek met dominee en burgerrechtenactivist Martin Luther King. King, zelf fan van de serie, overtuigde haar ervan dat haar personage deuren opende voor andere Afro-Amerikanen in de televisiewereld. Zo was het personage Uhura een rolmodel voor de jonge Whoopi Goldberg, die later de rol van Guinan zou vertolken in Star Trek: The Next Generation. Goldberg herinnert zich dat ze „verbaasd en opgetogen” was dat een zwarte vrouw een keer niet de rol had van dienstmeisje.

In 1969 werd de laatste aflevering van de eerste Star Trek-serie uitgezonden en ging Nichols als vrijwilliger aan de slag voor ruimtevaartorganisatie NASA. Daarbij zette ze zich decennialang in voor het aantrekken van vrouwelijke astronauten. En niet zonder succes. De eerste zwarte vrouw in de ruimte, Mae Jemison, heeft eens gezegd dat het Nichols was die haar interesse had gewekt voor de ruimtevaart. Intussen bleef Nichols acteren en vertolkte ze onder anderen nog de rol van luitenant Uhura in een tweede Star Trek-serie en een filmreeks rond het scifi-universum.

Nichols, twee keer getrouwd en gescheiden, had één zoon. Die heeft haar dood zondag via Facebook bekendgemaakt. „Een grote ster aan het firmament schijnt niet meer voor ons, zoals het zoveel jaren heeft gedaan”. De Amerikaanse president Joe Biden prees Nichols vervolgens in een verklaring voor het doorbreken van stigma’s. De Verenigde Staten zijn volgens hem „een pionier” op het gebied van toneel en televisie verloren „die herdefinieerde wat mogelijk is voor zwarte Amerikanen en vrouwen”. Ook Star Trek-co-acteur George Takei noemt Nichols een pionier en heeft op Twitter zijn verdriet geuit over haar overlijden.