Na Zapp en Gorillas dreigt ook flitsbezorger Flink te verdwijnen

Het Nederlandse fietspad dreigt weer een stukje minder kleurrijk te worden. Nog geen jaar geleden zoefde een bonte verzameling vierkante bezorgtassen op hoge snelheid door stadscentra, sindsdien haakte de ene flitsbezorger na de andere af. Eerst verdween het blauw, toen het Britse Zapp vorige zomer vertrok. Eind vorig jaar volgde het rood-zwart van Gorillas, dat opging in branchegenoot Getir. En nu is ook het voortbestaan van het roze van Flink onzeker.

Volgens de Financial Times (FT) overweegt de jonge Duitse boodschappenbezorger zichzelf te laten overnemen. Het bedrijf kan rekenen op de interesse van het Turkse Getir, zo meldde de zakenkrant maandag op basis van bronnen rond de onderhandelingen. Het is onduidelijk hoe vergevorderd de gesprekken zijn. Beide bedrijven wilden tegenover FT niet reageren op de mogelijkheid van een overname.

Mocht het tot een akkoord komen, dan is Getir – bekend van de paars-gele rugzakken – de enige flitsbezorger die in Nederland overblijft. Zo’n sterke positie is niet ongewoon bij platformbedrijven. In een poging een plekje op de markt te veroveren, geven bedrijven vaak vele miljoenen uit om klanten te werven, met in de eerste jaren grootschalige verliezen tot gevolg. Wie eenmaal de grootste is, blijkt nadien zelden nog te verdringen.

Eerder voerden maaltijdbezorgers bijvoorbeeld een zelfde strijd. Zo breidde Thuisbezorgd.nl in 2007 uit naar Duitsland. Daar begon het bedrijf – in de woorden van oprichter Jitse Groen – op „een kansloze vierde plek”. Met hulp van de miljoenen van investeerders nam hij tussen 2014 en 2018 de ene na de andere concurrent over. Inmiddels is zijn bedrijf, omgedoopt tot Just Eat Takeaway.com, een van de grootste maaltijdbezorgers ter wereld en in veel Europese landen het enige overgebleven bestelplatform.

Onbeperkt kapitaal

Wat flitsbezorging anders maakt, is het tempo waarin zo’n zelfde proces zich nu voltrekt. Veel bedrijven in de sector bestaan amper drie jaar. Getir was in 2015 de eerste start-up die beloofde binnen vijftien minuten boodschappen aan huis te bezorgen. Dat concept werd in de coronapandemie op grote schaal gekopieerd door ondernemers, die hun bedrijven namen gaven als Dija, GoPuff, Weezy, Gorillas en Flink.

In Nederland was Gorillas (uit 2020) de eerste bezorger die het probeerde. Het Duitse bedrijf opende begin 2021 in Amsterdam en breidde al snel uit naar zeven andere steden. Flink (eveneens uit 2020) volgde in maart van dat jaar, terwijl Getir en Zapp in mei en juli van 2021 de oversteek naar Nederland maakten. Allemaal bedienden ze de consument vanuit dark stores: geblindeerde winkelpanden ingericht als mini-distributiecentrum.

Of klanten nu een tas vol bestelden of alleen een kuipje crème fraîche, de bezorgkosten waren ongekend laag: vaak nog geen 2 euro per bestelling. De kosten om zo’n koerier op pad te sturen lagen stukken hoger. Het gevolg was dat flitsbezorgers in hun eerste jaren enorme verliezen leden. Getir eindigde 2021 ruim 600 miljoen dollar (544 miljoen euro) in het rood.

Lees ook: Onrust bij Getir en Gorillas na overname: tientallen ontslagen en een nieuwe bedrijfscultuur

Zulke cijfers maakten niet uit, zei oprichter Nazim Salur destijds tegen NRC, zolang een bedrijf maar nieuw kapitaal kon aantrekken. „Het gaat erom: hoeveel geld heb je nog en hoelang kun je het daarmee uitzingen.” En kapitaal was ruim voorhanden: ook onder beleggers was flitsbezorging de rage van de pandemie. Op zoek naar nieuwe winnaars staken geldschieters miljarden in bedrijfjes van amper een jaar oud.

Bodem in zicht

Inmiddels is de situatie compleet veranderd, en droogt die geldstroom op. Door hogere rentes, inflatie, de oorlog in Oekraïne en onzekere economische vooruitzichten zijn beleggers sinds begin vorig jaar snel voorzichtiger geworden. Zij steken hun geld nu liever in bedrijven die redelijk zeker zijn dan in onzekere, verlieslatende start-ups die misschien ooit een succes worden.

Bij Gorillas leidde dat vorig jaar al tot geldnood. In mei kondigde het Duitse bedrijf aan te reorganiseren en op zoek te gaan naar nieuw kapitaal. Dat was amper een half jaar nadat de bezorgdienst een miljard dollar had opgehaald bij beleggers. Onduidelijk is of die nieuwe financiering er nog is gekomen: in december maakte het bedrijf de overname door Getir bekend. Gorillas werd op dat moment gewaardeerd op 1,2 miljard dollar, tegen ruim 3 miljard het jaar ervoor.

Ook Flink ziet de bodem van de kas nu in zicht komen. Eind vorig jaar berichtte de doorgaans goed ingevoerde techsite The Information al dat het bedrijf in de zoektocht naar een oplossing een fusie met Getir had overwogen. Na „verkennende gesprekken” zou Flink echter hebben besloten om zelfstandig verder te gaan en zelf geld op te halen. Volgens het bericht van FT van maandag was het bedrijf daar nog steeds mee bezig.

Het verschil met Getir is dat het Turkse bedrijf voorlopig nog wel nieuw geld kan vinden, al is het wel veel lager gewaardeerd dan voorheen. De bezorger haalde vorige maand een half miljard dollar op bij investeerders die eerder ook al inlegden, zo meldde zakenwebsite Business Insider vorige maand. Daarmee hingen ze indirect een prijskaartje van 6,5 miljard dollar aan het bedrijf. In maart 2022 was Getir nog 12 miljard waard.

Pikant aan die kapitaalronde was dat het grootste deel – 300 miljoen – kwam van Mubadala, het staatsinvesteringsfonds van Abu Dhabi. De grootaandeelhouder van Getir stak in het verleden namelijk ook meermaals geld in Flink. Volgens The Information is Mubadala een groot voorstander van een combinatie van de twee bedrijven en was de investeerder een van de stuwende krachten achter de verkennende gesprekken van eind vorig jaar.