Duitse economie krijgt klap door oorlog en krimpt mogelijk volgend jaar

De wereldeconomie krijgt een behoorlijke klap door de effecten van de oorlog in Oekraïne. Westerse economieën groeien volgend jaar amper nog, de Duitse zal zelfs krimpen. De inflatie blijft vooral in Europa langer hoog. Deze sombere voorspelling deed de OESO, de denktank van industrielanden, maandag in een tussentijdse raming.

‘De prijs van de oorlog betalen’ (Paying the price of war) is de titel die de OESO de raming meegaf. Stijgende rentes en dalende koopkracht van burgers, die door hoge energieprijzen op kosten worden gejaagd, remmen de economische groei. Het wereldwijde bbp groeit volgend jaar met een schamele 2,2 procent, denkt de OESO, terwijl de in Parijs gevestigde organisatie in juni nog uitging van 2,8 procent groei. Dit jaar groeit de wereldeconomie nog met 3 procent – maar die groei komt, vooral in westerse landen, op het conto van de eerste twee kwartalen, toen herstel optrad na het loslaten van coronarestricties.

Europa de verliezer

Inmiddels is in de VS sprake van een lichte recessie, de Duitse economie krimpt hoogstwaarschijnlijk ook al. Het vooruitzicht van blijvend hoge energie-en grondstoffenprijzen zorgt ervoor dat het beeld in 2023 niet beter wordt.

Europa is, economisch gezien, de verliezer van de oorlog aan zijn oostflank. De economie van de eurozone zal volgens de OESO amper groeien in 2023 (0,3 procent, dat was 1,6 procent in de vorige raming). In Duitsland, waar de industriële productie zwaar lijdt onder de hoge energiekosten, zal het bbp in 2023 krimpen met 0,7 procent, denkt de OESO. In juni ging de organisatie nog uit van een Duitse gróei van 1,7 procent.

Duits vertrouwen daalt

Het OESO-rapport viel maandag samen met ander negatief nieuws over Duitsland: voor de vierde maal op rij daalde een belangrijke Duitse vertrouwensindicator voor het bedrijfsleven, de IFO-index. Deze staat nu op het laagste niveau sinds de financiële crisis van 2008. Dat wijst op een recessie in de economische motor van Europa.

Lees ookDe oorlog in Oekraïne splijt ook de economische wereldorde

De Amerikaanse economie is wat minder vatbaar voor de oorlog, maar ook die lijdt schade, onder meer door de hoge energie- en grondstoffenprijzen op de wereldmarkt. De bbp-groei in de VS (plus 0,5 procent) is amper hoger dan die van de eurozone, denkt de OESO. De Britse groei zou in 2023 helemaal stilvallen: 0 procent.

China kent zo zijn eigen problemen: een vastgoedcrisis en niet-aflatende lockdowns tegen het coronavirus. Na een voor Chinese begrippen heel laag groeicijfer in 2022 (3,2 procent) veert de groei in 2023 weer wat op naar 4,7 procent. Nog maar een paar jaar geleden streefde China naar groei van 6 à 7 procent op jaarbasis.

Ramingen zijn altijd met grote onzekerheid omgeven en komen zelden uit. Zelfs de meest geavanceerde economische modellen kunnen niet voorspellen hoe bbp en inflatie zich ontwikkelen, alleen al omdat de economie vatbaar is voor onvoorziene politieke en maatschappelijke schokken. In deze tijd zijn de geopolitiek en, nog steeds, de pandemie de grote stoorzenders.

Oorlog kost véél geld

Niettemin laten de OESO-ramingen een duidelijk beeld zien: de oorlog kost de wereld geld – véél geld. De wereld zal zo’n 28.000 miljard dollar armer zijn dan was voorzien in de laatste ramingen voor de oorlog in december 2021, schrijft de denktank.

De OESO zelf noemt de onzekerheid rond de ramingen „significant”. De risico’s dat de economie verder in het slop raakt zijn groot, vooral voor Europa. In een alternatief scenario met grotere gastekorten daalt het bbp van de eurozone volgend jaar met ongeveer 1 procent.

Of Nederland zich aan economische krimp zal weten te onttrekken, is nog ongewis. Het Centraal Planbureau gaat (net als de economische bureaus van banken) uit van een economie die dit jaar én volgend jaar groeit. Het CPB houdt, bij een hogere gasprijs, wel rekening met een „lichte technische recessie” – oftewel twee of meer kwartalen krimp. Omdat de arbeidsmarkt – in Nederland, maar ook in Duitsland en de VS – zeer krap is, is een forse stijging van de werkloosheid bij bbp-krimp onwaarschijnlijk.

Centrale banken remmen de economie bewust (verder) af, met een serie forse renteverhogingen. Ze doen alles om de piekende inflatie af te remmen. Hoe hoger de rente, hoe meer de consumptie en de investeringen worden ontmoedigd. Dat moet uiteindelijk ook de prijsstijgingen remmen.

OESO wil hogere rentes

De OESO roept centrale banken op vooral door te gaan met renteverhogingen, omdat de inflatie zich steeds breder in de economie nestelt. In de VS daalt de inflatie volgend jaar fors, naar ruim 3 procent, verwacht de OESO. In de eurozone komt de inflatie boven de 6 procent uit, omdat de stijging van de energieprijzen nog doorwerkt in de prijzen van allerlei producten, en omdat de Europese Centrale Bank relatief laat begon met renteverhogingen.