Na vertrek Chinese panda’s ‘blijft een leegte achter’ in Washington

De speciale pandacams hangen nog in de lege verblijven. De souvernirwinkel ligt vol met pandaknuffels. Het restaurant vlakbij de ingang serveert nog steeds pandapannenkoeken. Maar ruim vijftig jaar nadat Richard Nixon en first lady Pat tijdens een historisch bezoek aan China twee zeldzame reuzenpanda’s mee naar Amerika kregen, zijn de panda’s van nu teruggehaald naar China. De favoriete bewoners van Washington, Tian Tian (26), Mei Xiang (25) en hun welp Xiao Qi Ji (3) hebben de hoofdstad afgelopen week moeten verlaten.

De officiële reden van hun vertrek is dat de bruikleenovereenkomst tussen China en de Smithsonian National Zoo dit jaar verliep. Maar voorheen werden dat soort afspraken, à een miljoen dollar per panda per jaar, altijd verlengd. Toen eerdere panda’s met pensioen gingen, kreeg Washington een nieuw stel terug. Nu biedt China dat niet meer aan. Net als het in 1972 een diplomatiek gebaar van goede wil was om twee panda’s naar de VS te sturen, is het een teken van de bilaterale relatie anno 2023 dat ze nu worden teruggehaald.

Lees ook Biden en Xi praten tenminste weer, en deze zes punten staan op hun agenda

Om een pandemonium van fans te voorkomen, had de Smithsonian National Zoo stilgehouden wanneer de dieren precies zouden vertrekken. Frances Nuygen (50), die zeker één keer per week bij ze langs ging, had donderdag vrijgenomen van haar baan als ambtenaar om ze nog te kunnen zien. Dat bleek een dag te laat. „Ik ben toch maar gegaan. Om het af te sluiten”, zegt ze aan de telefoon vanuit de dierentuin. Ze liep langs de lege pandaverblijven en voelde „verlies, verdriet, rouw. Alsof ik familieleden ben verloren”. Ze kan zich het leven zonder de dieren niet voorstellen. „Ik heb mijn man hier in de pandagemeenschap ontmoet en onze eigen twee ‘welpen’ zijn met ze opgegroeid. Nu blijft er een leegte achter.”

Geopolitiek verplassen

In de weken voor het aangekondigde vertrek stonden er eindeloze rijen om de panda’s uit te zwaaien. Het dierentuinpersoneel maande bezoekers snel foto’s te nemen en door te lopen. Chris Holzer (48), pandapet op zijn hoofd, was er met zijn tienerdochters voor overgevlogen uit Houston. „Panda’s kijken was zo’n ding dat op ons verlanglijstje stond, maar nooit prioriteit had. Dus toen ik hoorde dat ze vertrekken, zijn we meteen gegaan”, zegt hij in de souvernirwinkel, terwijl zijn dochters af en aan lopen met spullen en de vraag: „Mag ik deze?”

„Het is zonde dat vanwege een geopolitiek wedstrijdje verplassen straks geen panda’s meer in de VS zijn”, zegt Holzer. „We zijn niet openlijk in conflict met China, maar er worden wederzijds steeds kleine tikjes uitgedeeld. Dit is daar een hele symbolische van. ‘Jullie mogen onze microchips niet’”, vertolkt hij de Amerikaanse positie. „‘Nou, dan mogen jullie onze panda’s niet’”, de Chinese reactie.

Op het vliegveld van Washington worden knuffels van reuzenpanda’s uitgedeeld nadat het vliegtuig is vertrokken met panda’s Xiao Qi Ji, Tian Tian en Mei Xiang aan boord voor hun reis naar China.

De dierentuin in Washington is niet de enige die zijn panda’s heeft moeten opgeven. China trekt op meer plekken zijn schattigste ambassadeurs terug. In 2019 uit San Diego, nadat Trump China invoerbelasting oplegde. Afgelopen april uit Memphis, nadat op Chinese sociale media ophef ontstond dat daar een panda werd mishandeld, terwijl het dier een huidziekte had. Alleen in Atlanta zijn nog vier reuzenpanda’s, maar ook die moeten volgend jaar naar huis.

Pandaverblijf gemoderniseerd

Dennis Wilder, China-expert aan de lokale Georgetown University, noemt het een nieuwe trend in de historische pandadiplomatie. „In plaats van alleen als een beloning voor een goede relatie, zet China de panda’s nu ook in als straf.” Het zou Wilder niet verbazen als de dieren zelfs ter sprake komen tijdens de topontmoeting tussen president Joe Biden en president Xi Jinping op woensdag. „De dierentuin is nog altijd hoopvol dat er nieuwe panda’s naar Washington komen.”

China-expert aan Georgetown UniversityDennis Wilder In plaats van alleen als een beloning voor een goede relatie, zet China de panda’s nu ook in als straf

Dat bevestigt een woordvoerder van de dierentuin. Het pandaverblijf wordt gemoderniseerd, maar toegericht op reuzenpanda’s, niet op andere dieren. De pandaknuffels, -bekers en -petten blijft de dierentuin voorlopig verkopen. Omdat de National Zoo gratis is, zal het financiële gevolg van een terugloop in bezoekers beperkt zijn.

Voor de zeventigers Shifen en Richard Fox, die recent samen naar de panda’s gingen kijken, is de verslechterde relatie met China persoonlijk. Zij komt uit Shanghai, hij uit Maryland. Ze reisden ooit naar China om samen panda’s te zien, maar zouden dat nu niet meer doen. „De Chinese communistische partij heeft een externe vijand nodig om de eigen bevolking klein te houden”, zegt Shifen. „De terugtrekking van de panda’s is daar maar een minuscuul aspect van.”