Dilemma
„Als leidinggevende in de zorg heb ik moeite met collega’s die onder werktijd veel op hun smartphone zitten. Soms komen hierdoor taken op iemand anders bordje te liggen, of worden ze helemaal niet uitgevoerd. Ik snap dat het kan gebeuren dat je tussendoor even moet bellen met de school van je kinderen, maar zie ook dat tijd wordt opgeslokt door sociale media of Youtube-filmpjes. Wat kan ik hieraan doen?”
Vrouw, 65 (naam bekend bij de redactie).
Verbied het
Smartphones verbannen van de werkvloer lijkt de kortste klap. Maar mag het ook? Ja, zegt Gerdin Boelens, die als advocaat bij Capra Advocaten gespecialiseerd is in het arbeidsrecht. Als werkgever mag je namelijk eenzijdig instructies opleggen aan werknemers over hoe zij zich moeten gedragen op de werkvloer. „Dat kan gaan om het verplicht dragen van beschermingsmiddelen, zoals een mondkapje in een operatiekamer. En dus ook voor telefoongebruik.”
In sommige beroepen is een verbod volgens Boelens logisch. Bijvoorbeeld omdat anders de veiligheid in het geding komt: „Neem heftruckchauffeurs, die moeten net als automobilisten achter het stuur gefocust zijn om ongelukken te voorkomen.” Maar er zijn ook banen waarbij je een smartphone nodig hebt om je werk te kunnen doen. Bijvoorbeeld omdat je veel telefoontjes moet plegen, of je gegevens van patiënten in een app moet bijhouden.
In dat laatste geval is het al een stuk moeilijker om het smartphonegebruik in te dammen. Je kunt immers niet continu controleren of iemand met werkzaken bezig is, of dat diegene in webshops een nieuwe outfit bij elkaar koopt of met vrienden een vakantie plant. Als werknemers hiervoor een werkmobiel gebruiken, zijn er manieren om dit tegen te gaan, zegt interim-HR-adviseur Inge Parren. „Je kan instellen dat bepaalde sites en apps op werktelefoons niet bereikbaar zijn.” Maar over privételefoons heeft de baas geen zeggenschap.
Toch zou Boelens voorzichtig zijn met het eenzijdig opleggen van restricties. Al is het maar omdat het kan leiden tot onvrede op de werkvloer, zoals vorig jaar bij een distributiecentrum van GXO in Tilburg. Daar staakten honderden werknemers uit onvrede over een mobieltjesverbod. „Het is denk ik ook niet de meest effectieve methode. Mensen vinden toch wel alternatieven, zoals extra wc-bezoeken om alsnog op hun telefoon te zitten.”
Maak het bespreekbaar
Samen werkafspraken maken is volgens de jurist een betere oplossing. Ook Parren is ervan overtuigd dat het beter is om werknemers te vertrouwen in hun omgang met hun telefoon. Wel zou je de consequenties van excessief gebruik kunnen aankaarten tijdens een teamoverleg, zegt ze: „In die setting kun je het hebben over de gevolgen voor het werk en richtlijnen opstellen die voor iedereen werkbaar zijn.”
Daarbij doet een leidinggevende er goed aan om de werknemer ook te vragen naar de reden waarom hij of zij zoveel op het apparaat zit, stelt Daantje Derks. Als universitair docent arbeid- en organisatiepsychologie aan de Erasmus Universiteit doet ze onderzoek naar telefoongebruik op de werkvloer. „Soms is het omdat mensen het werk vervelend vinden. Maar het kan ook zijn dat er een lastige thuissituatie is, met mantelzorg of jonge kinderen. Dan kun je beter vaste momenten afspreken waarop de telefoon wel gebruikt kan worden. Een verbod zou alleen maar leiden tot meer gepieker onder werktijd over de privésituatie.”
Derks onderzocht of werknemers door korte telefoonpauzes juist extra opgeladen weer aan de slag gingen, maar daar bleek geen bewijs voor. Wel leidde intensief telefoongebruik op het werk bij haar proefpersonen vaker tot een gefrustreerd gevoel, dat ze ’s avond meenamen naar huis. „Ze hielden unfinished business over van hun werk, dat door hun hoofd bleef spoken.” Het maakte daarbij niet uit of ze vaak gestoord werden door privécontacten, of dat ze tijdens hun werk zelf de afleiding opzochten.
Daarmee is het tegengaan van onnodig telefoongebruik ook in het belang van de gezondheid van de werknemer. HR-adviseur Parren vindt dat leidinggevenden daarin een voorbeeldfunctie hebben. „Probeer zelf ook je swipegedrag te minderen. En stel je collega’s in de pauze voor om een rondje te lopen, in plaats van p sociale media te zitten. Dat is een stuk gezonder.”
Dus
Grijp niet meteen naar een verbod, tenzij de veiligheid daarom vraagt. Een gesprek leidt vaker tot begrip. Leg niet alleen uit dat het vele gebruik van de telefoon ten koste gaat van de werkzaamheden, maar ook dat het gezond is om tijdens het werk niet altijd aan te hoeven staan op privégebied – en omgekeerd. Zo kun je samen goede afspraken maken over het gebruik.
Lees ook Slokt je smartphone meer tijd van je op dan je wil? NRC geeft tien tips om te minderen
