Mickey in de metaverse: de virtuele werkelijkheid van Disney

Elegant zoeft en zwiert een virtuele Buzz Lightyear boven de attracties van Disneyland in Californië. Het digitale figuurtje verdwijnt achter het grote Mickey Mouse-reuzenrad en landt vooraan in beeld op een lantarenpaal. In een andere demonstratie wuift een al even virtuele Minnie Mouse vanaf een balkon in het pretpark naar bezoekers, ze laat hartjes, ballonnen en de tekst ‘Happy Birthday’ in beeld verschijnen.

Het is moeilijk om in deze vroege demonstratie op een computerscherm van wat de ‘metaverse’ heet te zijn al een echte revolutie te zien. Augmented reality-technieken als deze, waarmee de virtuele en fysieke wereld met elkaar vermengd raken, zitten tegenwoordig in vrijwel iedere smartphone. Toch ziet Disney-topman Bob Chapek in de metaverse – het idee dat het huidige internet zich ontwikkelt tot een gedeelde, virtuele driedimensionale ruimte – „de volgende grote stap in storytelling” en zelfs „de volgende grote omwenteling voor Disney en de volgende grote omwenteling voor entertainment”.

Dat vertelde Chapek zijn aandeelhouders eind vorig jaar en hij herhaalde de boodschap in meerdere interviews. „Wij geloven dat we aan de wereld een dimensie van verhalen toe kunnen voegen.” Het bedrijf wil „ervaringen ontwikkelen” waarbij Disneyfilms, een bezoek aan een Disney-pretpark en andere Disney-producten met elkaar versmolten raken.

Het bedrijf investeert er fors in (al maakt het niet bekend hoeveel precies), en trok onder meer oud-Apple-medewerker Mark Bozon aan om de afdeling ‘Next Generation Storytelling’ te gaan leiden. De combinatie van de streamingdienst Disney+ en de twaalf fysieke pretparken wereldwijd noemt Chapek de ideale uitgangspositie om de Disney-metaverse op te bouwen. Chapek: „Als de metaverse de vermenging is van het fysieke en het digitale in één omgeving, wie kan dat dan beter dan Disney?”

Hype-woord

Nadat Facebook-oprichter Mark Zuckerberg eind 2021 had aangekondigd zijn bedrijf te hernoemen naar Meta, en zei vol in te zetten op het virtualreality-internet, werd de metaverse plots hét hype-woord van het moment. Toch is er reden om aan te nemen dat de metaverse-ambitie voor Disney meer is dan alleen inhaken op een modieus begrip om aandeelhouders tevreden te houden: het verweven van fysieke en virtuele producten zit inderdaad diep in het DNA van het bedrijf.

Beroemd is het schema dat oprichter Walt Disney (1901-1966) in 1957 tekende: hij schetste hoe de verschillende divisies van het Disney-concern elkaar zouden moeten versterken: de tv-shows, bijvoorbeeld, zorgen voor figuren waarmee merchandise verkocht kan worden, de films zorgen voor verhalen voor attracties in de parken, die op hun beurt ook weer zorgen voor nieuwe verhalen in weekbladen, die weer sterren kunnen promoten voor in nieuwe films. Eigenlijk tekende Disney in 1957 al een fysiek-virtuele-hybride verhalenmachine uit – een proto-metaverse?

Lees ook: De achterkant van Walt Disneys sprookjesimperium

Wat zou de metaverse voor Disney, en meer in het algemeen voor de filmwereld, kunnen betekenen? Disney zelf laat er – afgezien van teasers zoals „Als je virtueel wilt lunchen met Disney-prinsessen, dan kan dat straks” – nog weinig over los.

In zijn onlangs verschenen boek The Metaverse: And How it Will Revolutionize Everything heeft Matthew Ball, voormalig hoofd strategie van de filmstudio van Amazon, wel een prognose voor hoe de metaverse de entertainment-industrie gaat veranderen.

Een bestaand idee is dat je straks de nieuwe aflevering van een lineaire tv-show zoals Game of Thrones niet meer op je televisie kijkt, maar via een VR-headset op een virtueel gigantisch, IMAX-formaat bioscoopscherm, terwijl je ondertussen gewoon in je woonkamer kunt blijven zitten. De technologie heeft zich al een eind in die richting ontwikkeld. Filmstudio Universal organiseerde in 2020 al Christopher Nolan-filmavonden in het populaire onlinecomputerspel Fortnite, waarbij gamers gezamenlijk in een virtuele bioscoop naar The Dark Knight, Inception en The Prestige keken.

Dergelijke toepassingen van digitale techologie veranderen aan de ervaring en het maken van films eigenlijk maar weinig. Ball verwacht (en hoopt) dat er daarnaast meer ‘hybride ervaringen’ zullen ontstaan. Hij ziet goede kansen daarvoor. Filmmakers maken sinds een paar jaar steeds vaker gebruik van zogeheten ‘real-time-gegenereerde virtuele sets’, zoals StageCraft. Acteurs spelen daarbij in een compleet omringende cirkel van ledbeeldschermen waarop driedimensionale werelden geprojecteerd worden, veelal gemaakt met dezelfde technologie waarmee virtuele werelden in games gemaakt worden. Filmmakers kunnen deze virtuele sets digitaal continu bewerken – ze kunnen een berg verplaatsen terwijl ze aan het filmen zijn, het dag maken als het nacht is en andersom.

Blackjack op een verre planeet

Die virtuele decors zijn ook eenvoudig als setting voor andere ervaringen te gebruiken. Ball mijmert over de mogelijkheid van virtuele dates via Tinder op de Star Wars-planeet Mustafar, of de mogelijkheid om virtueel blackjack te spelen op Canto Bight, een andere Star Wars-planeet.

Ball verwacht dat dit soort virtuele ervaringen de kern worden van de verhaalbeleving: „Tussen de wekelijkse afleveringen van The Mandalorian of Batman door, kunnen fans hun helden vergezellen in evenementen en zij-missies. Een voorbeeld: om negen uur op een woensdagavond zou Marvel kunnen tweeten dat de Avengers ‘onze hulp nodig hebben’, waarbij superheld Tony Stark, live uitgevoerd door Robert Downey Jr. (of misschien iemand die weinig op hem lijkt, maar een avatar bestuurt die dat wel doet), de weg wijst.”

Dit soort doorlopende storytelling, met verhaalelementen op meerdere platforms, is minder futuristisch dan het misschien lijkt. Het ligt eigenlijk precies in het verlengde van de richting waar Disney met onder andere de aangekochte Marvel Cinematic Universe en Star Wars-franchise naar toe beweegt: coherente universa, waarin ontwikkelingen in een serie, strip, boek of game gevolgen hebben voor gebeurtenissen in een bioscoopfilm – met als commercieel motief natuurlijk dat de fan alles kijkt, speelt en koopt.

In 2017 vond, voorafgaand aan de première van Star Wars-film The Rise of Skywalker, een belangrijke ontwikkeling voor de plot – de terugkeer van slechterik Palpatine – alleen plaats in online-game Fortnite. In de film wordt de geluidsboodschap waarmee Palpatine zijn terugkeer aankondigt alleen genoemd. Gamers van Fortnite hadden die gebeurtenis tijdens een ‘special event’ zelf ‘live’ meegemaakt.

Lees ook: In handen van Disney dijt het Star Wars-universum almaar uit

In de recente Disney+-serie Obi-Wan Kenobi (2022) bezoekt het titelpersonage het hoofdkwartier van de Inquisitors (personages uit een eerdere animatieserie). Gamers die Jedi: Fallen Order (2019) al gespeeld hadden kenden het onderwatergangenstelsel op hun duimpje: ze hadden er zelf al virtueel rondgestruind.

De metaverse is, anders dan de klassieke bioscoopfilm, niet alleen immersief, maar ook interactief en sociaal. Het lijkt eerder op een videogame dan op een film. Wat sociale media en games betreft heeft Disney vooralsnog geen goede reputatie. Het eigen online sociale netwerk voor kinderen, Club Penguin, werd in 2017, tien jaar na de lancering, gesloten. De waarde van de aankoop van Playdom voor 563 miljoen dollar in 2010, die de intrede van het bedrijf op social gaming markeerde, werd afgeschreven. Eigen videogames maakt het concern niet of nauwelijks. Alle videogames met Disney-personages erin worden onder licentie door anderen gemaakt.

Immersieve ervaringen

Met het creëren van complete ervaringen heeft Disney dan wél weer veel ervaring. Begin dit jaar opende in Disney World in Florida de Star Wars: Galactic Starcruiser: een soort kruising tussen een luxe hotel, interactief theater, pretpark en rollenspel, waarbij gasten worden aangemoedigd om zich als Star Wars-personages te verkleden. Gasten checken in voor de cruise, en dompelen zich vervolgens helemaal onder in een fictieve ruimtereis, waarbij beeldschermen als ramen fungeren en de voorbijschietende sterren laten zien. Bezoekers kunnen vervolgens de planeet ‘Batuu’, het Star Wars-gedeelte van Disneyland, bezoeken, door met een ‘ruimteshuttle’ te reizen.

De ervaring van Galactic Starcruiser doet denken aan een min of meer klassieke videogame: er is een vast verhaal, dat zich in twee dagen ontvouwt en waarbij personages uit de films als Yoda, Rey en Kylo Ren met gasten interacties aangaan. Je kunt bijvoorbeeld gevraagd worden om een geheime boodschap af te leveren, beschrijft een verslaggever van The New York Times die het hotel bezocht, of een gast wordt naar de machinekamer gestuurd om te helpen bij het repareren van een brandstofklep.

Voor twee nachten op de Galactic Starcruiser betalen bezoekers gigantische bedragen: tussen 6.000 en 20.000 dollar. Of het een succes wordt moet nog blijken, Disney kreeg felle kritiek op de hoge prijzen. Het toont echter wel aan welke richting het bedrijf op wil met de franchises en pretparken: van lineair naar interactief en sociaal.

Virtueel zou zo’n ervaring als Galactic Starcruiser voor een veel grotere groep mensen betaalbaar kunnen worden. In de metaverse ligt voor Disney de kans om het publiek nog dieper in de eigen franchises onder te dompelen. Josh D’Amaro, hoofd parken, ervaringen en producten van Disney, heeft grote dromen: „Er zijn miljoenen mensen die wel affiniteit hebben met Disney, maar niet in de gelegenheid zijn om onze parken te bezoeken”, verklaarde hij op een congres over amusementsparken. „Dát is onze kans. We kunnen ons vermogen om gasten te omhullen met onze betekenisvolle verhalen en krachtige franchises straks óveral naartoe brengen.”