Michael Gambon speelde moeiteloos een scala aan emoties

De Britse acteur Michael Gambon, een imposante verschijning met een enorme présence, overleed op 27 september aan de gevolgen van een longontsteking, hij werd 82. Een jongere generatie kent hem als professor Perkamentus, het hoofd, met spierwit haar en baard, van tovenaarsschool Zweinstein en als zodanig de mentor van Harry Potter. (In het Engels heet hij professor Dumbledore, Gambon doopte hem Dumblebore.)

Vijftigplussers zullen echter meteen terugdenken aan de door Dennis Potter geschreven BBC-televisieserie The Singing Detective (1986), in 1987 in Nederland uitgezonden door de VPRO. Dat was in 1987 een cultureel evenement, vernieuwende televisie waarin fantasie en werkelijkheid kundig verknoopt werden, met een prachtige en krachtige hoofdrol van „The great Gambon”, zoals hij door collega-acteur Ralph Richardson werd genoemd. Hij speelt Philip E. Marlow, een cynische schrijver van detectiveverhalen die in het ziekenhuis ligt met psoriasis. Door deze chronische huid- en gewrichtsaandoening lijdt hij aan hallucinaties waarin hij zichzelf ziet als privédetective Marlow, episodes die verfilmd zijn als een klassieke film noir, met Gambon in regenjas, dun snorretje en met gleufhoed.

Michael Gambon (links) samen met Patrick Malahide in de televisieserie The Singing Detective. Foto Kippa

Daarnaast heeft de ijlende ziekenhuispatiënt traumatische herinneringen aan zijn jeugd op het platteland en beleeft hij absurdistische avonturen in het hospitaal waar hij ligt. Muziek uit de jaren veertig, de soundtrack was een bestseller, becommentarieert ondertussen de handeling of vormt de basis voor de talloze droom- en nachtmerriesequenties. Gambon vormde het hart van deze wervelende en melancholieke serie, waarin hij een breed scala aan emoties tentoonspreidde, van machteloze woede tot diep verdriet. Hij won er een BAFTA voor als beste tv-acteur. Een prijs die hij nog drie keer won: hij werkte veel voor televisie, weinig voor film. Maar het liefst speelde hij in het theater, waar hij indrukwekkende rollen neerzette in zowel de toneelstukken van Shakespeare als die van moderne toneelschrijvers: Beckett, Pinter en Ayckbourn.

Lees ook: Het geestige ijlen van een melaatse

Schurkenrollen

De in 1940 in Dublin geboren Gambon debuteerde in 1962 op het toneel in een productie van Shakespeare’s Othello en kwam niet snel daarna terecht bij het National Theatre, in de tijd dat acteerlegende Laurence Olivier de scepter zwaaide over het fameuze theater. Gambon debuteerde in 1965 als filmacteur in Oliviers filmversie van Othello maar speelde relatief weinig filmrollen. Bovendien waren het meestal bijrollen, maar Gambon maakte ze altijd memorabel, met name zijn schurkenrollen: als tabaksfabrikant die verslavende stoffen aan zijn sigaretten toevoegt in thriller The Insider (1999), als de emotioneel kille koning George V die zijn stotterende zoon kleineert in The King’s Speech (2010) en als een boosaardige Ierse rancher in de western Open Range (2003). Hij floreerde ook in kostuumdrama’s, zowel op televisie (Maigret, Wives and Daughters, Emma) als film (Gosford Park, The Wings of the Dove).

Een van Gambons weinige hoofdrollen was in Peter Greenaway’s door de Nederlandse schilderkunst geïnspireerde The Cook, The Thief, His Wife & Her Lover (1989). Gambon is ‘de dief’, de ongemanierde, weerzinwekkende en gewelddadige gangster Albert Spica, een proleet die doet alsof hij verfijnd is en die iedereen in zijn greep heeft. Als hij erachter komt dat zijn vrouw Georgina (Helen Mirren) overspel pleegt, neemt hij op gruwelijke wijze wraak.

Vermeldenswaard zijn verder nog zijn rol als verteller van Hail, Caesar! (2016) van de gebroeders Coen en als stem van oom Pastuzo in de geliefde Paddington-films.

https://www.youtube.com/watch?v=DKrC9Tu8gpo