Metropolitan Museum geeft antieke roofkunst-artefacten terug aan Cambodja en Thailand

Het zijn nog niet de 45 topstukken die Cambodja twee jaar geleden terugvroeg bij het Metropolitan Museum of Art (Met) in New York, maar veertien beelden uit de Khmer-tijd – tussen de 9de en 14e eeuw – gaan binnen afzienbare tijd terug naar hun land van herkomst.

Volgens de Amerikaanse kunstkrant The Art Newspaper worden naast deze veertien beelden ook twee andere eeuwenoude Khmer-stukken teruggegeven aan Thailand.

De stukken kwamen in het bezit van het museum dankzij de in 2020 overleden Britse kunsthandelaar Douglas Latchford, die eind 20ste eeuw een enorme collectie Cambodjaanse antieke kunst het land uit had gesmokkeld en veel aan musea verkocht.

Roofkunst

Het is niet voor het eerst dat het Met roofkunst teruggeeft aan de Cambodjaanse autoriteiten. Het werd de laatste decennia steeds duidelijker dat er veel kunst was geroofd sinds dictator Lon Nol in 1970 het terreurbewind van de Rode Khmer vestigde. In 2013 gingen vanuit het Metropolitan Museum twee enorme beelden, de Knielende wachters, terug naar Cambodja. Deze twee beelden waren samen met enkele andere artefacten via Latchford bij het museum terechtgekomen.

Een groot deel van de Cambodjaanse collectie is via Latchford het museum binnengekomen. In 1970 besloot het Met dat de afdeling Zuidoost-Aziatische kunst uitgebreid moest worden. Latchford voorzag het museum vanaf dat moment van topstukken, en bleef dat doen tot 2000. De Britse handelaar leefde het grootste deel van zijn leven in een appartement in Bangkok, waar hij zijn handel steeds verder uitbreidde.

De Amerikaanse krant Denver Post schetste vorig jaar in een profiel hoe Latchford manoeuvreerde tussen handelaren, musea en ministeries van cultuur. Sinds de jaren vijftig zocht hij naar antieke Khmer-artefacten, waarmee hij de grootste privé-verzamelaar werd van Cambodjaanse antieke kunst. Op feesten in Bangkok onthaalde hij zijn gasten met luxe, en kusten bezoekers zijn ring bij binnenkomst.

In 2012 werd hij voor het eerst aangeklaagd door de Amerikaanse autoriteiten omdat hij betrokken zou zijn geweest bij het roven van relieken uit boeddhistische tempels. In 2019 werd de aanklacht uitgebreid en klaagde de federale overheid hem aan voor onder meer fraude, smokkel en roofkunstzwendel. Hij overleed in 2020 nog voordat het vonnis geveld werd.

Hoeveel stukken hij had weggesluisd en wat hij eraan had verdiend werd duidelijker dankzij het Pandora Papers-onderzoek, waarbij financiële malversaties van onder meer politici en criminelen in 2021 naar buiten kwamen. Latchfords dochter heeft inmiddels aangegeven dat ze haar collectie, die op een waarde van 50 miljoen dollar (46 miljoen euro) wordt geschat, zal teruggeven aan de landen van herkomst.

Leeslijst Mail de redactie