Liefde tussen muziek en literatuur bloeit in ‘Een nacht met Sjahrazade’

„Er wordt verteld, maar alleen God kent het verborgene en de geschiedenissen van de oude volkeren…” Zo begint de raamvertelling van De vertellingen van duizend-en-één nacht, die als een rivier duizenden bladzijden lang meandert door vervlogen tijden, landen en toverkunsten.

Schrijver en verteller Abdelkader Benali en Club Classique – violist Myrthe Helder, cellist Leonard Besseling en pianist Caspar Vos – lichten er in hun voorstelling Een nacht met Sjahrazade een drietal sprookjes uit, met als beroemdste ‘Aladdin en de wonderlamp’.

Het toneel is huiselijk bekleed met Perzische tapijtjes, kussens, een waterpijp, zachte lampen en een koperen theepot. Het ademt de sfeer van een tijd waarin we nog niet met ons hoofd voortdurend in de cloud zaten – oftewel: daar waar we niet zijn – maar thuis donkere winteravonden doorbrachten rond de kachel met elkaar verhalen vertellen. Concerten zijn oases die nog deze eenheid van tijd, plaats en handeling belichamen.

Literaire droom

Benali bewees al eerder in het theater dat hij niet alleen een begenadigd schrijver is, maar ook een meeslepend verteller. Zijn literaire droom, begint hij, werd geboren toen hij in zijn kindertijd met zijn vader een bezoek bracht aan de markt in Marrakesh, waar een oude verteller hem fascineerde. Benali verstond niets van diens Arabisch, maar de dictie, de gebaren, de toonhoogten hielden hem in hun ban. Die man verhaalde uit De vertellingen van duizend-en-één nacht, kreeg hij van zijn vader te horen.

Hoofdpersonen hierin zijn de vorst Sjahriaar en de maagd Sjahrazade: hij zweert wraak nadat zijn echtgenote hem heeft bedrogen. Hij doodt niet enkel haar en de minnaar, maar neemt vervolgens elke nacht een maagd tot vrouw om haar bij het ochtendgloren te laten onthoofden. Sjahrazade doorbreekt die vloek door hem sprookjes te vertellen die in een cliffhanger eindigen als de dag aanbreekt. Wil de koning het slot van het verhaal horen – en dat wil hij – dan zit er niets anders op dan haar in leven te laten. En zo geneest zij hem in 1001 nachten van zijn wraakzucht.

De drie geschiedenissen die Benali kiest, zitten vol poëzie, toverkunst en wrede wendingen van het lot en de menselijke natuur. En de musici van Club Classique versterken die opgeroepen beelden en stemmingen met korte muziekfragmenten die een dialoog met Benali aangaan ofwel met hele delen die de gevoelens van de personages verder uitwerken. En ze doen dat met een helderheid die past bij de wolkeloze nacht.

De iconische vioolsolo uit het openingsdeel van Rimski-Korsakovs Shéhérazade fungeert als leidmotief. Twintig klassieke hits verweven zich organisch met alle vertellingen, zoals Griegs Peer Gynt, Bartóks Roemeense volksdansen en Rachmaninovs Cellosonate. Niet alleen de liefde tussen Shajriaar en Sjahrazade bloeit hier op, maar ook die tussen de muziek en de literatuur.

De voorstelling ‘Een nacht met Sjahrazade’ tijdens Grachtenfestival. De voorstelling begint op 9 minuut 40 seconden.

Bekijk een overzicht van onze recensies over theater