Kim Hoorweg: ‘Ik ben veel te vroeg het vak in gedreven’

Een wonderkind in jazz, was ze. Kim Hoorweg was 14, tweedejaars op de Rotterdamse havo voor muziek en dans, toen ze in 2007 een platencontract tekende bij het gerenommeerde label Verve uit Amerika. Op het album Kim is Back zong ze Gershwin-composities als ‘But Not For Me’, ‘Summertime’ en ‘I Got Rhythm’. Al snel volgde ook een optreden op het grote North Sea Jazz. Je hoorde er een helder, kinderlijk stemmetje, een bestudeerd speelse timing en een schuchtere podiumpresentatie waarbij de band, waarin ook haar vader, pianist en arrangeur Erwin Hoorweg, Kim door de nummers heen hielp.

De lief lachende Kim trok de aandacht in tv-shows (Mooi! Weer de Leeuw, De Wereld Draait Door) en op festivals. Er volgden vele optredens, waarbij ze steeds groeide in techniek en zelfvertrouwen, zoals te zien bij een optreden bij Opium TV. Kim groeide letterlijk op óp het podium, en maakte met vanzelfsprekende professionaliteit het ene album na het andere. Ze stelde haar jazz open voor pop, latin- en funkaccenten, ze werkte met zangeressen als Trijntje Oosterhuis, Shirma Rouse, en saxofonisten als Candy Dulfer en Benjamin Herman.

„Ik was er veel te jong voor, allemaal”, zegt Kim Hoorweg (29) nu – inmiddels een keihard rammende punkrocker die schreeuwt over klaarkomen en abortus, het lichaam vol versieringen. Vijf piercings sieren het gezicht. Op de armen vallen forse tatoeages van een kaaiman en een slang op. „Op mijn rug zijn we nu met een hele grote bezig van een kaalkopibis, een vogel mooi van lelijkheid. Een soort gier met dunne poten.”

Paardenfluisteraar

Op een terras in Rotterdam kijken we een oud jazzoptreden terug – YouTube staat er vol van. „Ik ben veel te vroeg het vak in gedreven”, schudt Hoorweg diens hoofd (Hoorweg identificeert zich als non-binair met die/hen). „Het label zat erbovenop, mijn moeder was mijn manager, mijn vader muzikaal leider. De pr-machine draaide, ik werd in alle televisieshows gezet. En ik was zo jong, wist ik veel. Eerst wilde ik nog paardenfluisteraar worden. Op de dag dat we champagne dronken bij het tekenen van het contract werd ik voor het eerst ongesteld. Kun je nagaan. Ik heb echt een beetje met mezelf te doen als ik terugdenk aan die tijd.”

Hoorweg weet nog goed hoe het begon. En hoe logisch dat ook was. Als jong meisje zong die thuis veel, er waren piano- en toen cellolessen. Vader Hoorweg trad veel op met jazzsextet The Houdini’s. Kims interesse voor jazzgerelateerde muziek werd gewekt door zijn arrangeurswerk voor het album Strange Fruit van Trijntje Oosterhuis.

„Zingen was leuk en jazz was een uitdaging. Ik deed graag duo-concertjes met mijn vader. Ik weet nog goed hoe leuk hij het vond als het me lukte om hele moeilijke liedjes te zingen.” Maar het repertoire was veel te ouwelijk. „De liefde, liefdesverdriet, ik wist er nog weinig van. Los van het feit wat ik aan die liedjes van Billie Holiday of Ella Fitzgerald kon toevoegen, voel ik me met terugwerkende kracht ongemakkelijk over het zingen van het zwarte verhaal. Dat was niet aan mij.”

Lees ook deze recensie uit 2007: Hopelijk vindt Kim Hoorweg jazz later nog leuk

Eenzaam

Op jonge leeftijd hoog presteren; er is voor Hoorweg herkenning te vinden in de verhalen van bijvoorbeeld jonge topsporters. Gedeeld is het gevoel ‘geen jeugd te hebben gehad’. Van omhoog geprezen worden als talent – „zo bijzonder met je ouders samen!” – tot het je intussen eenzaam voelen. „Ik was positief en dankbaar naar buiten. Dat mijn ouders zo trots op me waren, voelde fijn. De trein denderde door, maar achteraf zijn toen al mijn depressies begonnen.”

Er waren veel momenten, herinnert Hoorweg zich, dat die heel down was, overgaf, huilde en dan hup, tóch weer vrolijk het podium op ging. Een liefdevolle herinnering: knuffels en steun van zangeres Shirma Rouse bij opnames. „Joh, ik voelde me zo onder druk staan. Ik had thuis vaak mot met mijn ouders die beiden zo enthousiast en goedbedoeld opgingen in mijn carrière, terwijl ik eigenlijk al jaren snakte naar therapie.”

Toen Hoorweg na het eerste jaar conservatorium naar de kunstacademie wilde – die tekende ook graag en werd aangenomen – volgde een breuk.

Met afschuw: „Verschríkkelijk vond ik dat conservatorium. Jaloerse medestudenten die me vroegen hoeveel ik al verdiende. Ik trad al op met alle docenten daar. Maar intussen was ik er letterlijk ziek van, van dat zingen.”

Depressie

De kunstacademie bleek een verademing. Maar de echte ommezwaai volgde toen Hoorweg, dan 21, driekwart jaar in New York studeerde, aan de School of Visual Arts. „Dat was een levensveranderende reis. Ik was alleen, mijn verkering van jaren was ook uit en ik kon eindelijk bepalen wie ik was.”

Weer thuis sloeg echter een zware depressie toe. De mentale problemen stapelden zich op; drugs en alcohol verergerden alles. Hoorweg belandde in een lang behandeltraject.

In 2018 sloeg die, inmiddels witblond en met neusring, terug met een zelf uitgebrachte plaat, Untouchable. De indiejazz op het album was persoonlijk en sprekend en had gewonnen aan diepgang. Er volgde een Edison-nominatie, maar Hoorweg sloot de jazzdeur voorgoed.

Ik heb eindelijk mijn plek gevonden. Het is er interessant, nieuw, eerlijk, lief en supportive zonder oordelen.

Anno 2022 voelt Kim Hoorweg zich stabiel, dankzij de juiste medicatie en hulp. Dat hen zich nu identificeert als non-binair geeft óók lucht. „Ik ben zowel op het podium als op straat veel afgerekend op mijn vrouwelijkheid.”

De Rotterdamse punkscene voelt daarbij als een warm bad. „Veel vrienden kennen mijn vorige leven niet, dat ik zelfs bij De Slimste Mens zat”, grinnikt hen. „Ik heb eindelijk mijn plek gevonden. Het is er interessant, nieuw, eerlijk, lief en supportive zonder oordelen. Je pakt een gitaar en begint een band, of je het nu kunt of niet. In de jazz was er zo veel misgunnen: jaloezie op succes, opmerkingen over elkaars muziek. En ik werd altijd omringd door mannelijke jazzmuzikanten met seksistische ‘zangeressen-grapjes’, die eigenlijk niet kunnen. Op een paar fijne vrienden als saxofonist Benjamin Herman en gitarist Anton Goudsmit na heb ik geen contact meer met mensen uit dat leven.”

Zelfliefde

Ook met diens ouders is er momenteel geen contact. „Het is een stoplichtrelatie. Ze deden alles uit liefde. Maar mijn bipolaire stoornis ontwikkelde zich ook niet zomaar. Ik denk dat ze van dat besef veel pijn hebben gehad.”

Door activisme heeft Hoorweg de weg naar zelfliefde gevonden. In post-punk-stonerduo Vulva, met drummer Nadya van Osnabrugge (die ook in de nu snel doorbrekende rockband Tramhaus gitarist is), speelt Hoorweg basgitaar. Hen zingt niet, maar schreeuwt het uit in provocerende, feministische teksten. Eerste single: ‘We Only Fuck So You Can Come’. „Bewust lomp, kun je zeggen”, grijnst Hoorweg. „Het is hard spelen en tegen alles aan trappen. Een onderwerp als abortus, nog altijd in het wetboek van strafrecht, willen we bespreekbaar maken.” Maar teksten als „Kill the baby, I’m not your mommy”, de bloederige video en singlehoes (een echo van een geaborteerde embryo) zijn expres ongenuanceerd. „Vind het maar moeilijk of belachelijk wat we zeggen. Die spanning die jij nu voelt, voel ik dagelijks.”

Controversiële onderwerpen

Vulva’s gruizige screampunk-album Woe to the Wicked is net uit. Recalcitrant, met dreunende, repetitieve baslijnen is er veel verwantschap met de Russische politieke punkband Pussy Riot, stangend met controversiële onderwerpen. „Eigenlijk vragen we om actie en confronteren we met thema’s als uitsluiting en gelijkheid voor ieder mens dat gemarginaliseerd wordt.”

Het punkdoel: een veilige omgeving voor iedereen. „Maar daar zijn we nog lang niet. Ik moet soms op mijn handen zitten om niet op vuile reacties online te reageren.”

Natuurlijk, knikt Hoorweg, je kunt raden waar die lang onderdrukte boosheid vandaan komt. „Maar ook seksisme in de muziekindustrie steekt diep. Genegeerd worden als vrouw, wanneer de technicus weer eens aan de enige man in het gezelschap vraagt hoe het moet klinken. En hoe het voor vrouwen niet wenselijk is om boos te zijn. Dat is lelijk. Schreeuwend nemen we nu onze plek in. Júíst in onze dramatische trouwjurken.”