Jonge Chinese ster Eileen Gu probeert de haat te negeren

Het is druk op het platform waar bus TB-G-32 elk moment kan arriveren. De ochtend gloort nog, maar nu al hebben vele journalisten zich in dikke winterkleding gehesen en proppen ze zich in de bus. ‘Social distance’, een meter afstand volgens de coronamaatregelen, is er even niet bij. Iedereen wil naar de Big Air in Shougang.

Op een industrieterrein ten westen van Beijing vinden maandagochtend de kwalificaties plaats van het onderdeel Big Air bij het freestyleskiën. De skiërs lanceren zich na een steile afdaling enkele meters de lucht in, om na een serie salto’s, pirouettes en andere trucs zeker twintig meter verder op hun ski’s te landen – als het goed gaat.

Het is een spectaculair onderdeel, maar het is de journalisten in de bus niet te doen om de sport. Ze zijn onderweg voor een 18-jarige sportster: Eileen Gu.

Lees ook: Het volledige programma van de Olympische Winterspelen

Gu is een jonge vrouw bij wie ogenschijnlijk alles voor de wind gaat. Ze is fotomodel voor modemerken als Louis Vuitton, stond op de cover van grote modebladen als Vogue, publiceerde in The New York Times en gaat na de Winterspelen aan de prestigieuze Amerikaanse universiteit Stanford studeren. Op deze Spelen geldt ze als medaillekandidaat op drie onderdelen bij het freestyle skiën: de halfpipe, slopestyle en de Big Air.

Op dat laatste onderdeel maakte Gu maandagochtend haar olympische debuut tegen een bizarre achtergrond. De 60 meter hoge schans is gebouwd in het Shougang-park, waar tot 2011 een grote staalfabriek draaide. De oude fabrieksinstallaties, de uit gebruik genomen spoorlijn en de voormalige personeelskantine staan er nog steeds, rood-bruin gekleurd door de roest. Samen met vier koeltorens die nog hoger zijn dan de schans vormen ze een decor uit een slechte actiefilm.

De Chinese toeschouwers lijken het niet te zien. Ze gaan op de foto met de olympische mascotte, een pandabeer met de naam Bing Dwen Dwen. Bij de officiële olympische winkel staat een lange rij, een groep soldaten in lange groene militaire jassen marcheert voorbij. De fans dragen rode mondkapjes van de olympische organisatie en maken het zich gemakkelijk op de tribune, waar het in het winterzonnetje aangenaam toeven is. Als ze door camera’s in beeld genomen worden en op het grote scherm verschijnen, zwaaien ze enthousiast met hun vlaggetjes.

De vlaggetjes gaan pas echt hard heen en weer als Gu aan de beurt is voor haar eerste sprong. Overal worden telefoons in de lucht getild. In een zwart jack met daarop een zelf ontworpen Chinese draak snelt Gu op haar ski’s naar beneden en landt na haar ‘Left Double 1080 Safety to Japan’ comfortabel. Van de jury krijgt ze 89.00 punten.

Chinese moeder

Gu is van oorsprong Amerikaanse, geboren in San Francisco als kind van een Amerikaanse vader en Chinese moeder. Maar in 2019, een paar maanden nadat ze haar eerste wereldbekerwedstrijd heeft gewonnen, besluit ze voortaan voor het land van haar moeder en grootmoeder uit te komen. „Mijn doel was om wintersporten te introduceren bij een nieuwe generatie van wie een velen er nog nooit van gehoord hadden”, verklaart ze die keuze in de mixed zone naast de schans in Beijing. „Als ik dan hoor dat sindsdien 300 miljoen Chinezen op de sneeuw hebben gestaan, dan is dat geweldig. Als ik daar ook maar een klein beetje aan bij heb kunnen dragen, dan is mijn doel al behaald.”

Gu zegt de voorbeeldrol die ze heeft te omarmen, ook al is ze nog jong. Ze noemt zich een kind van de digitale generatie. „Ik geloof er niet in dat je moet wachten tot je ouder wordt voordat je impact kunt hebben. Juist als onderdeel van deze generatie is het nu tijd om veranderingen beweeg te brengen en onze stem te laten horen over onderwerpen die we belangrijk vinden. Als jong persoon doe ik alleen maar mijn plicht.”

Haar overstap van de Verenigde Staten naar China is echter niet zonder controverse, zeker nu de relatie tussen haar vader- en moederland China verre van goed is. Westerse critici vinden dat Gu zich voor het karretje van de totalitaire staat van president Xi Jinping laat spannen en verwijten haar naar China overgestapt te zijn voor lucratieve sponsorcontracten, waarmee ze miljoenen dollars per jaar zou verdienen.

Er is ook kritiek op de stilte van Gu over de mensenrechtenschendingen van China en over de behandeling van Peng Shuai, de Chinese tennister die een paar weken van de aardbodem verdween nadat ze een voormalig vice-premier van China had beschuldigd van seksueel misbruik. Peng zou dinsdag, tijdens de finale van het onderdeel, samen met IOC-president Thomas Bach op de tribune zitten. Het enige dat Gu over haar kwijt wil: „Ik ben blij dat ze blij en gezond is en laat zien dat ze weer haar eigen dingen kan doen.”

Grote sponsoren

In China trekken ze zich weinig van alle kritiek aan. Daar geldt Gu, wiens voornaam Eileen in het Chinees Ailing is, juist als een grote ster omdat ze China boven de VS verkozen heeft. Ze is het gezicht van grote sponsoren als Bank of China en China Mobile, en ook sportmerk Anta schaarde zich achter haar.

De ontzetting van het Chinese publiek is maandag hoorbaar als Gu’s tweede sprong van de dag mislukt. Ze landt niet in balans waardoor een van haar ski’s uitschiet. De jury is onverbiddelijk: 24.50 punten, een score die nog niet goed genoeg is voor kwalificatie voor de finale.

Het komt aan op haar laatste sprong. Als Gu na een ‘Right 900 Buick’ veilig achterstevoren op de sneeuw landt, steekt er gejuich op. Voor de camera klopt Gu op haar borst en haalt opgelucht adem, ze plaatst zich uiteindelijk eenvoudig voor de finale van dinsdag.

Na afloop wachten tientallen Chinese journalisten meer dan een uur in de buitenlucht om nog geen vijf minuten spreektijd met haar te krijgen. Gu beantwoordt alle media in vloeiend Manderijns of Amerikaans-Engels, afhankelijk van in welke taal de vraag gesteld wordt. „Ik probeerde niet te denken aan alle mensen die naar me keken, maar me echt op mijn sprong te focussen”, zegt ze over haar laatste sprong.

Zich helemaal afsluiten voor alle geluiden en verwachtingen van de buitenwereld lukt haar echter niet, geeft ze toe. „Van alle berichten die ik krijg probeer ik vooral jonge meisjes te beantwoorden, omdat ik weet hoe zij zich voelen. En wat betreft de negatieve berichten: zij hebben geen idee waar ze het over hebben, ze zullen nooit op de Spelen staan. Ik probeer de haat te negeren.” Dan trekt een Chinese vrijwilliger aan haar arm, het interview is afgelopen.

Een dag later pakt Gu in de finale haar eerste gouden medaille.