Indiase Britten zijn trots dat Rishi Sunak premierskandidaat is

Hij voelde trots toen Rishi Sunak in 2020 benoemd werd als minister van Financiën. En dat gevoel kreeg Narinder Singh opnieuw toen Sunak in juli overbleef als één van de twee laatste kandidaten voor het premierschap. „Het zegt iets goeds over het VK. Het laat zien dat je hier op basis van je eigen verdiensten ver kunt komen. Je kunnen wordt herkend en erkend.”

Al een jaar of tien is Narinder Singh (35) lid van de Conservatieve Partij. Hij komt uit Leicester, in het midden van Engeland, zijn ouders komen uit Punjab in India. Singh voert campagne voor Rishi Sunak, ook een Brit met Indiase achtergrond. Hij reist door het land om te helpen flyeren op de avondjes waar Sunak en zijn concurrent Liz Truss in gesprek gaan met de leden: hij deelt stickers uit en geeft antwoord op vragen over Sunaks plannen.

Natuurlijk weet Singh dat Sunak weinig kans meer maakt om vertrekkend premier Boris Johnson werkelijk op te volgen. Liz Truss staat voor in alle peilingen onder de leden van de Conservatieve Partij – zij mogen als enige stemmen. Dit is de laatste campagneweek, maandag wordt bekend wie de nieuwe premier wordt. Als Sunak inderdaad verliest, heeft dat volgens Singh met zijn achtergrond niets te maken. „Hij heeft immers ook flink voor gestaan in de peilingen.”

In het Verenigd Koninkrijk zijn inwoners van Indiase komaf veruit het best geïntegreerd van alle minderheden. Op middelbare scholen halen Indiase leerlingen betere resultaten dan ‘witte’ Britse leerlingen. Van de Indiase leerlingen gaat 26 procent naar de beste universiteiten, onder witte Britten is dat 15 procent. Bij migranten uit Pakistan of Bangladesh liggen die aantallen lager en ligt de werkloosheid juist hoger. In de top-zes van rijkste zakenlui van The Sunday Times Rich List staan twee Indiase families.

Lees ook dit profiel: Lang kwam minister Sunak wel weg met zijn peperdure gympen

Succesvolle integratie

De kandidatuur van een Indiase Brit – Sunak is in 1980 in het VK geboren, zijn ouders kwamen aan in de jaren zestig en gingen aan de slag als apotheker en huisarts – voor de hoogste politieke baan van het land is een bevestiging van die succesvolle integratie. „Een geweldig teken”, zegt ook Shruti Kapila, hoogleraar Indiase geschiedenis aan de Universiteit van Cambridge. „Het zal anderen inspireren dat het op zo’n hoog niveau multicultureel begint te worden.”

De Conservatieven hebben deze slag gewonnen van oppositiepartij Labour, zegt de hoogleraar ook, terwijl die van oudsher standaard de migrantenstem kregen. De Conservatieve David Cameron hechtte in zijn jaren als premier veel belang aan diversiteit en daar zijn nu de gevolgen van te zien.

Toch speelt Sunaks afkomst wel degelijk mee als niet hij, maar Truss straks wint, zegt Shruti Kapila. De naar schatting 175.000 Conservatieve partijleden die mogen stemmen zijn overwegend wit, welvarend en van middelbare leeftijd. Vier op de tien leden zijn ouder dan 65 jaar, minder dan één op de tien is tussen de 18 en 24 jaar. Kapila: „Het zijn de oudere, traditionele Tories die bepalen wie de macht krijgt. Terwijl Sunak juist bij jongeren populair is. Ouderen ervaren een zeker ongemak met zijn achtergrond. Zij zijn minder bereid hem een kans te geven.”

Haar waarneming klopt met het algemene beeld dat jongeren in het VK opener zijn en minder racistisch dan ouderen. Ouderen stemden in meerderheid voor de Brexit, jongeren stemden juist ervoor om lid van de Europese Unie te blijven. Bij een bescheiden peiling van dagblad The Guardian onder 570 Conservatieve partijleden zegt 2 procent voor Liz Truss te stemmen omdat zij wit is.

Wrap van McDonald’s

Lang niet alle Indiase Britten identificeren zich met Sunak alleen omdat ze toevallig hun afkomst delen. In het westen van Londen ligt Southall, een wijk waar veel Indiërs wonen. Hier staat de naam van het treinstation ook in het Hindi op de borden en op straat spreken sommige voorbijgangers niet meer dan drie zinnen Engels.

Bij een eetkraampje staat Tarandeep Dhanjel met zijn broers en de rest van het gezin te snacken. Ze bestellen deegballetjes met kikkererwten en gepofte rijst. Rishi Sunak gebruikt zijn huidskleur om stemmen te winnen, zegt Tarandeep Dhanjel, „maar als je naar zijn achtergrond kijkt, denk ik niet dat veel mensen hier hem als representatief zien”. Sunak ging naar één van de duurste privéscholen van het land en studeerde daarna in Oxford. „Bij de Conservatieve Partij is eerder belangrijk bij welke klasse je hoort dan je afkomst.”

Sunaks vrouw Akshata Murty is één van de rijkste vrouwen van het VK met haar aandelen in technologiebedrijf Infosys, zelf kreeg Sunak voor zijn politieke loopbaan begon als zakenman evengoed behoorlijk betaald. Dhanjel: „Als hij probeert te laten zien dat hij heus normaal is, dan mislukt dat. Zoals laatst toen hij vertelde wat hij bij McDonald’s haalt.” In een interview voor ontbijttelevisie zei Sunak dat hij dan een wrap en hash browns bestelt, maar die wraps blijkt McDonald’s al een paar jaar niet meer te verkopen.

Achterdocht tegen moslims

Hoe kan het dat vooral Indiase Britten maatschappelijk succes hebben, in plaats van Pakistanen of inwoners uit Bangladesh? Dat heeft een mengeling aan oorzaken, zegt hoogleraar Kapila. Religie maakt zeker uit; veel Indiërs zijn hindoe of sikh. Moslims krijgen over het algemeen sneller met achterdocht te maken. „De oorlog tegen terreur, van het westen tegen de islamitische wereld heeft daar een grote rol in gespeeld.”

Het maakt ook uit dat een flink deel van de Indiërs die nu in het VK wonen daarvoor al naar Kenia, Tanzania of Oeganda waren verhuisd – ook Sunaks ouders – en vanuit daar besloten verder te reizen. Ze waren bereisder en wereldwijzer dan de Pakistanen, die vaak uit achtergestelde, rurale gebieden kwamen en dus op achterstand stonden bij aankomst. Als gevolg mengden Indiërs zich gemakkelijker, gingen ze eerder in wijken met witte Britten wonen, terwijl Pakistanen en Bengalen elkaar opzochten en gesegregeerd bleven wonen.

Door de Brexit is het vooroordeel ontstaan dat alle Britten racisten zijn, maar dat klopt gewoon niet

Narinder Singh Lid Conservatieve Partij

Conservatief Narinder Singh herkent dit soort verschillen. Geloof is zeker een factor, zegt hij ook. Of je als sikh wel of geen tulband draagt, maakt al uit voor hoe je wordt benaderd, zegt hij, „dus ik kan me zeker voorstellen dat bepaalde minderheden sneller met vooroordelen te maken krijgen”.

Zijn klasgenoten uit Pakistan moesten vroeger na school verplicht naar koranles, terwijl hij van zijn ouders boven de gewone schoolboeken moest. De eerste generatie Indiërs had bewijsdrang; zij hadden in hun jeugd maar weinig kansen gekregen en wilden dat hun kinderen er het beste van maken. „Indiase ouders kunnen pushy zijn. Goed je best doen op school, een studie kiezen waar je iets aan hebt op de arbeidsmarkt: dus eerder rechten of geneeskunde dan iets met cultuur of taal.” Als gevolg heeft van alle artsen in het VK zo’n 12 procent een Indiase achtergrond, terwijl Indiase Britten maar 2,5 procent van de bevolking uitmaken.

Ook als Sunak deze strijd verliest, is het volgens Narinder Singh een kwestie van tijd voor een ander met een migratie-achtergrond premier wordt. „De tijden veranderen. Door de Brexit is het vooroordeel ontstaan dat alle Britten racisten zijn, maar dat klopt gewoon niet. Zolang je hier legaal komt en laat zien dat je bereid bent om hard te werken, zijn ze hartelijk en open.”

Puneet Sharma (40):
‘Je moet het land waar je woont respecteren’

Puneet Sharma (40) houdt pauze van zijn werk als chef-kok, verderop in een verzorgingshuis. Twintig jaar geleden kwam hij „gewoon legaal” vanuit India naar het Verenigd Koninkrijk. „Toen was er al een tekort aan arbeidskrachten. Ze hadden niemand en dus kwam ik.”

Natuurlijk heeft hij racisme meegemaakt, zegt hij. In de pub werd een Indiase vriend eens zomaar op zijn neus getimmerd. Van de twintig aanwezigen zeiden zeventien tegen de politie dat zijn vriend was begonnen, terwijl dat onzin was. „Drie waren er eerlijk. Drie.”

Het hangt van jezelf af, zegt Sharma, of de rest van de samenleving je accepteert. „Sommige mensen wonen hier vijftig jaar en spreken nog de taal niet. Je moet het land waar je woont respecteren. Als je het hier niks vindt, pak je het vliegtuig en vertrek je, zo simpel is het.”

Tarun Bhandari (38):
‘Sunak heeft betere voorstellen, en toch wint hij niet’

Tarun Bhandari (38, rechts) en Timsy Walia (36) komen na hun gebed de sikh-tempel uit. Ze wonen sinds 2011 in het Verenigd Koninkrijk en hebben zich nooit gediscrimineerd gevoeld. Walia: „Op de werkvloer niet, privé niet. We hebben veel Britse vrienden.”

Ze hebben allebei gestudeerd en gewerkt in New Delhi (hij is consultant, zij doet HR) en vinden de verhouding tussen werk en privé in het VK fijner dan in India. Walia: „Daar zijn zoveel mensen, de concurrentie is veel groter.”

Bhandari denkt wel dat Rishi Sunak gediscrimineerd wordt. „Het wordt alleen niet hardop gezegd. Het is duidelijk dat hij de betere economische voorstellen heeft, en toch wint hij niet.” Vergelijk hem met Hillary Clinton in de Verenigde Staten, zegt hij. „Zij maakte ook goede kans om president te worden, maar het lukte niet.”

Tarandeep Dhanjel (30):
‘Racisme heb ik nooit meegemaakt’

Tarandeep Dhanjel (30) komt speciaal voor goede linzen en andere Indiase boodschappen naar Southall, zo eens in de drie maanden. Met zijn ouders en broers kwam hij in 2007 vanuit Kenia naar het VK. Ze woonden twee blokken van hun favoriete supermarkt vandaan, maar zijn verhuisd naar Norwich in het oosten van Engeland omdat ze daar meer huis voor hun geld konden krijgen. „Alleen daar is het nog niet zo multicultureel als hier.”

Dhanjel studeerde geneeskunde in Norwich en werkt nu als huisarts. Racisme heeft hij nooit meegemaakt, zegt hij. In Southall niet – „maar dat is logisch” – en in Norwich ook niet. Komt dat misschien ook doordat hij hoger opgeleid is en uitstekend Engels spreekt? „We hebben geluk gehad met de mensen om ons heen.”

Foto’s Justin Griffiths-Williams