In ‘Rubens Meisjes’ eisen drie naaktmodellen vurig hun ruimte op

In Rubens Meisjes breken drie vrouwen uit hun korset, letterlijk en figuurlijk. In afwachting van kunstschilderes Lavinia Fontana toetsen drie naaktmodellen hun motieven en idealen. Naakt vereeuwigd worden door een vrouw: het is voor elk van hen een daad van verzet. Maar welk verzet precies?

Die vraag is de inzet van een snedige toneeltekst van Marloes IJpelaar, die zelf ook meespeelt. Terwijl de schilderes maar niet komt opdagen, blijkt ieder van hen een andere variant van feministisch activisme voor ogen te hebben, tot grote onderlinge onvrede. Zeker als blijkt dat het niet Lavinia Fontana is die dit naaktportret zal ondertekenen, maar Peter Paul Rubens. Wat blijft er over van dit vrouwelijk protest, als een man de boeken ingaat als schilder van het werk?

Maar voordat dat besef indaalt, zijn de drie modellen al ver van elkaar verwijderd. IJpelaar toont hun drie perspectieven op vrouwelijke emancipatie. De eerste (IJpelaar) is doordrenkt van idealisme, onafhankelijk maar dakloos. Ze wil de wereld verbeteren en ligt wakker van onrecht. De ander (Ella Kamerbeek) wil een muze zijn, zich ontdoen van het juk van haar man die haar nooit laat uitpraten en mooi gevonden worden – desnoods ten koste van zichzelf. De derde (Ayla Çekin Satijn), tevens de vrouw van Rubens, is vastbesloten succesvol te zijn en dus inspirerend voor andere vrouwen. Haar gaandeweg verworven elitestatus ziet ze als bewijs dat alles mogelijk is, als je maar wilt. Eyes on the prize. Allen verwijten elkaar hypocrisie, opportunisme, naïviteit.

Scherp en vermakelijk

Net als in hun eerdere Lolita (2021), gaat Rubens Meisjes ook expliciet over de effecten van eeuwenlange mannelijke toe-eigening van kunst en het vrouwenlichaam. In deze voorstelling claimen drie vrouwen op vurige wijze hun ruimte terug.

IJpelaar situeert de (bomvolle) tekst zowel in de tijd van Rubens als in het nu. Daardoor kunnen deze rennaissancemodellen ook komen aanfietsen op een elektrische fiets, is er een ongelukje met een milieuvriendelijke menstruatiecup en wordt er aan de Matthijs van Nieuwkerk-affaire gerefereerd. Hilarisch, maar ook slim: ze toont ook hoe onderdrukking van toen zich nog altijd manifesteert in het nu.

Rubens Meisjes is scherp en vermakelijk, maar ook wat onevenwichtig. Het tempo ligt vrijwel onverminderd hoog, waardoor het relatief lang duurt voordat je je aan de personages verbindt. IJpelaar weet precies waarom haar personages zeggen wat ze zeggen, maar het is jammer dat de personages dat óók steeds lijken te weten. Er mag meer tijd worden genomen, de voorstelling – die met een krap uur vrij kort duurt – verdient dat.

Gelukkig kan Rubens Meisjes bogen op drie sterke actrices, die de hoge informatiedichtheid in de tekst compenseren met ingeleefd, fysiek spel, dat op momenten lekker over de top gaat. Het stuk kent een flink aantal heerlijke woede-uitbarstingen, maar wordt naar het einde toe gelukkig ook heel kwetsbaar. Uiteindelijk vindt het drietal elkaar niet zozeer in een gemeenschappelijke vijand, maar in een gezamenlijke missie: een wezenlijk en veelzeggend verschil.

Lees ook dit interview met Marloes IJpelaar en Ella Kamerbeek over ‘Lourdes’, de vorige voorstelling van Club Lam

Theatercollectief Club Lam voegt hiermee weer een boeiend ideeënstuk over feminisme en (mannelijke) onderdrukking toe aan hun oeuvre.

Bekijk een overzicht van onze recensies over theater