In Parijs demonstreert men deze ‘zwarte donderdag’ vooral tegen Macron

„Macron, ga zelf met pensioen, pak niet het onze af.” „Macron, sinds 2012 het brein achter de sociale afbraak.” „Macron, kom van je troon af.”

De naam van de Franse president is deze koude donderdagmiddag in Parijs te lezen op talloze bordjes die boven de kleurige menigte uitsteken. Rondom het dertien meter hoge Monument à la République hebben zich op deze algemene stakingsdag tienduizenden Fransen uit alle hoeken van het land verzameld die tegen de pensioenhervorming zijn die de regering vorige week heeft gepresenteerd. De maatregel die tot het meeste protest leidt, is de verhoging van de pensioenleeftijd van 62 naar 64.

Alle vakbonden zijn aangesloten bij de grève générale, die landelijk voelbaar is. Honderden treinen en metrolijnen zijn uitgevallen, talloze scholen zijn dicht, radiozenders hebben grote gaten in hun programmering. Zelfs Disneyland Parijs heeft de shows aangepast. In Parijs zijn volgens de overheid 80.000 demonstranten op de been; in het hele land gaan 1,1 miljoen mensen de straat op tijdens deze ‘zwarte donderdag’.

Zwart voelt het niet, op het Place de la République. Het plein is veranderd in een bonte zee van mensen, gehuld in de kleurrijke veiligheidshesjes van de diverse vakbonden. Sommigen gaan gekleed als kok, brandweer of Astérix. Op het standbeeld staan twee jonge brandweermannen selfies te maken; een jongen vuurt roze en blauwe stadionfakkels af. De rook vermengt zich met de geur van Merguez-worstjes die traditiegetrouw worden gebakken. Mensen vallen elkaar in de armen als ze iemand herkennen, sommigen drinken bier; een groepje jongeren deelt een joint.

Zonnekoning

De gepensioneerde Catherine Bachet (65) uit Parijs is minder uitgelaten. Ze laat haar protestbord zien: „pensioen Macron: sociaal onrecht en historische achteruitgang”. „Ik wilde er eigenlijk nog bijzetten: democratische achteruitgang”, zegt Bachet, die met haar 30-jarige dochter naar de demo is gekomen. Die tekst past niet meer op haar bordje, maar het is een belangrijke reden voor haar om hier te zijn. „President Macron doet alsof hij verkozen is om deze hervorming door te voeren. Maar hij is helemaal niet verkozen om zijn eigen programma, maar om te voorkomen dat [de radicaal-rechtse] Marine Le Pen zou winnen” – iets wat ook politicologen waarnamen en Macron zelf ook erkende in zijn overwinningsrede toen hij herkozen werd.

Bachet wijst op het recordaantal kiezers dat thuis bleef bij de presidentsverkiezingen en het feit dat Macron geen meerderheid meer heeft in het parlement. „Hij heeft helemaal geen mandaat en toch gedraagt hij zich als meneertje-ik-bepaal-alles, als een zonnekoning.” Dit beeld werd voor Bachet versterkt doordat Macron en premier Élisabeth Borne in gesprekken met vakbonden over de hervormingsplannen nauwelijks ideeën hebben overgenomen. „Het is een liberale dictator.”

Lees ook: Populariteit van Macron is relatief: ‘Hij had geen legitieme concurrenten’

Dochter Fiona Vollborth, artistiek directeur van een reclamebedrijf, vindt dat Macron de hervorming niet goed heeft uitgedacht. „Er is niet goed nagedacht over de verschillende leeftijdsgroepen en armen zullen zwaarder geraakt worden.” In haar kritiek echoën de bezwaren van de vakbonden en ngo’s als Oxfam Novib, die erop wijzen dat de allerarmsten gemiddeld korter leven en dus veel minder kunnen profiteren van hun pensioen als de pensioenleeftijd wordt verhoogd. Ook hebben zij, anders dan rijkere Fransen, geen spaarpotje om op terug te vallen als ze vervroegd met pensioen willen.

„Alles wijst erop dat deze réforme even snel is bedacht zodat het nog tijdens zijn termijn doorgevoerd kan worden”, zegt Vollborth. Ze is bang dat Macron er alles aan zal doen om zijn hervorming door te voeren; ook een beroep op het gewraakte grondwetsartikel 49.3 waarmee het parlement kan worden omzeild. „Zeker als er niet meer gedemonstreerd wordt”, zegt ze wijzend naar de lege plekken die er rond 15.00 uur nog zijn op het Place de la République.

Moeder en dochter zijn niet de enigen bij de demonstratie die Macron bekritiseren omdat hij geen oog voor de armen zou hebben – kritiek die de president overigens al jaren krijgt. Zo draagt een vrouw een bord met een foto van Macron en de tekst „sorry, armen, tussen het belasting vragen aan miljardairs (…) en jullie langer laten werken, is mijn keuze makkelijk gemaakt”. Anderen hebben bordjes waarop het lachende gezicht van de rijkste Fransman ter wereld Bernard Arnault (oprichter van luxegoederenconcern LVMH) prijkt.

‘Cadeautjes aan de rijken’

Brandweerman Axel Ruffinetto (30) uit het Noord-Franse departement Yvelines – door zijn bivakmuts zijn alleen zijn groene ogen, neus en snor te zien – zegt dat Macron „sinds zijn aantreden alleen maar cadeautjes geeft aan de rijken”. Als voorbeelden noemt hij het schrappen van de vermogensbelasting en het verlagen van de woontoeslag APL. „Alle onderzoeken wijzen uit dat de rijken rijker zijn geworden en de armen armer sinds hij aan de macht is. Onze studenten moeten tegenwoordig naar de voedselbank”, zegt hij met grote ogen.

Lees ook deze analyse: ‘Grote hervormer’ Macron waagt zich nu aan de pensioenen

Deze koopkrachtafname is voor meerdere mensen op het Place de la République een reden voor kritiek, voor anderen is het een reden om niet te komen. Demonstranten uit uiteenlopende sectoren (brandweer, horeca, creatieve sector, fabrieken) vertellen collega’s te hebben die niet zijn gaan staken omdat ze dat simpelweg niet kunnen betalen. „Je krijgt niet betaald op een stakingsdag en moet reiskosten betalen dus je bent zo meer dan tweehonderd euro kwijt”, zegt Ruffinetto bijvoorbeeld. Vollborth: „veel van mijn vrienden denken dat demonstreren nergens meer toe leidt, dus die hebben dat er niet voor over.”

Macron zelf was donderdag niet in Parijs – samen met een aantal ministers is hij op staatsbezoek in Spanje. De kritiek van zijn stakende landgenoten lijkt vooralsnog niet tot verandering te leiden. In een televisietoespraak vanuit Barcelona noemde de president zijn hervormingsplannen „eerlijk en verantwoordelijk” en zei hij „vastbesloten” te zijn deze doorgevoerd te krijgen. Volgens de president heeft het Franse volk het plan „gevalideerd” door hem vorig jaar te herkiezen. Dat hij destijds zelf nog toegaf dat „veel mensen niet op mij hebben gestemd om mijn ideeën”, leek de ‘zonnekoning’ even vergeten.