Waarom betalen we nog zoveel voor gas?

Het is de meest gestelde vraag aan Ben Woldring op dit moment: waarom betaal ik nog zo veel voor mijn gas en elektra terwijl ik overal lees dat de energieprijzen dalen? De gasprijs zit zelfs weer op het niveau van vlak vóór de oorlog in Oekraïne!

Een logische en terechte vraag natuurlijk, zegt de oprichter van onder meer vergelijkingssite Gaslicht.com. „Maar feitelijk hebben die mensen vorig jaar van een lager tarief geprofiteerd dan de marktprijs toen was. Daarom is nu mijn boodschap: stem met je voeten.”

Ook al leven vergelijkingssites van overstappende energieklanten, toch riepen Woldring en zijn concurrenten klanten bijna een jaar lang op om vooral niets te doen. De prijzen voor gas en elektra stegen immers zo snel. „Als mensen toen waren overgestapt op een nieuwe leverancier, dan hadden ze de nieuwe, hogere tarieven moeten betalen. Nu is dat anders. Wie nu blijft zitten, betaalt voor de energie die eerder is ingekocht en dus duurder is”, zegt Woldring.

Soms kunnen die prijsverschillen bij gas tot wel 40 procent oplopen. Bij stroom gaat het maximaal om 33 procent. „Dat zijn verschillen die we nooit eerder hebben gezien. Je ziet ook dat het ene bedrijf beter in staat is om in te spelen op snelle marktveranderingen dan het andere.”

Gevulde gasbuffers

Nu de winter zich van zijn zachtste kant laat zien en de gasbuffers goed gevuld zijn, liggen de tarieven op de groothandelsmarkt weer op het niveau van een jaar geleden. Het grootste deel van deze woensdag bivakkeerde de prijs op de Nederlandse TTF-markt onder de 70 euro per megawattuur. Precies een jaar geleden was dat 83 euro, in augustus zelfs meer dan 300 euro.

Betekent dat dan dat de markt nu geen rekening houdt met mogelijke tekorten, ondanks het Russische embargo? „Die risico’s zijn wel degelijk ingeprijsd”, zegt energie-analist Hans van Cleef van consultant Publieke Zaken. „We betalen nog altijd vier- of vijfmaal de prijs van twee jaar geleden.”

Deze winter komen we wel rustig door, lijkt de conclusie van de energiemarkt te zijn. „Voor het eerst in maanden zie je nu op de markt weer dat bij alle contracten – voor leveringen over een maand, een jaar of twee jaar – het gas bijna even duur is”, zegt Van Cleef.

Of dat de komende maanden zo blijft? „Op basis van wat we nu weten lijkt het de komende maanden rustig te blijven. Voor de komende winter is het echt nog lastig in te schatten welke kant het opgaat. Wie had een jaar geleden kunnen voorspellen wat Poetin allemaal heeft gedaan?”

Dus blijft het afwachten, ook voor de korte termijn, zegt de energie-analist. „Er kunnen zomaar headlines langskomen die de prijs beïnvloeden. Toen voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie afgelopen zomer zei dat de gasvoorraden koste wat het kost zouden worden bijgevuld, ging de prijs naar 300 euro.”

Aanslag op Nord Stream 2

Zulke uitspraken kunnen veel effect hebben, al is de nieuwswaarde soms beperkt. „Denk bijvoorbeeld aan de aanslag in september op pijpleiding Nord Stream 2. Door die leiding ging helemaal geen gas, maar de prijzen schoten de lucht in.”

Volgens Woldring van Gaslicht.com slagen niet alle energiebedrijven erin om snel te profiteren van de betere marktsituatie, bijvoorbeeld omdat – veiligheidshalve – in een vroeg stadium veel stroom en gas is ingekocht. Sommige leveranciers veranderen hun prijzen eenmaal per kwartaal, andere eens per maand. „BudgetEnergie was vorig jaar een van de eerste die maandelijks zijn prijzen aanpasten. Toen was dat negatief voor de klanten omdat de prijzen stegen. Nu werkt dat natuurlijk gunstig”, zegt Woldring. „En dan heb je ook nog de invloed van nieuwkomers op de Nederlandse markt als Mega en Shell Energy. Die bedrijven hebben minder last van die dure inkoop uit dat recente verleden.”

Wie nu niet overstapt, betaalt veelal voor energie die eerder is ingekocht en dus duurder is

Inmiddels is de gasprijs zozeer gedaald dat het tarief richting het prijsplafond kruipt. De garantie van de overheid dat gas niet duurder wordt dan 1,45 euro per kubieke meter (tot 1.200 kuub) en stroom maximaal 40 cent kost per kilowattuur (tot 2.900 kWh), gaat de schatkist dan ook minder kosten dan verwacht.

In het najaar vreesde het kabinet nog dat het plafond in 2023 wel eens meer dan 40 miljard euro kon kosten. In december schatte energieminister Rob Jetten de kosten op 11,2 miljard. Via tv-programma Nieuwsuur kwam het Centraal Planbureau gisteren met de huidige prijzen uit op een kostenpost van 4,7 miljard.

Invloed op de gasmarkt heeft het Nederlandse prijsplafond volgens Van Cleef van Publieke Zaken niet. Er zal geen bodem in de markt ontstaan omdat de overheid toch betaalt. „Daarvoor is de markt te internationaal. Ik ben wel benieuwd welke invloed al die subsidies in de verschillende landen hebben op zuinig of minder zuinig verbruik.”

Los van de ontwikkelingen op de groothandelsmarkten denkt Woldring dat de prijzen extra kunnen dalen als de energiebedrijven weer contracten gaan aanbieden waarin de prijs voor langere tijd vastligt. Toezichthouder ACM komt met nieuwe spelregels omdat bedrijven nu vinden dat klanten te gemakkelijk van hun contract af kunnen, terwijl zij mogelijk dure energie voor één of twee jaar hebben ingekocht. Daarom zijn nu bijna alleen nog variabele contracten beschikbaar.

„Vaste prijzen gaan nu de grootste impact hebben. In Duitsland was er in heel 2022 volop keus in vaste contracten. Daar worden nu tarieven aangeboden van 40 cent per kilowattuur. In Nederland komen soms tarieven van 80 of 90 cent langs”, zegt Woldring. „Dat komt echt doordat leveranciers hier niet weten hoelang iemand klant blijft. Daardoor lopen ze extra risico en dat zit in de prijs.”