In ijzersterk ‘DNA’ schakelt cabaretier Peter Pannekoek soepel tussen het zware en het lichte

Cabaretier Peter Pannekoek (36) is enigszins gepikeerd dat hij zijn leeftijd gewoon heeft moeten doortellen tijdens de twee coronajaren. De tijd stond toen immers in veel opzichten stil, zeker voor een vrijgezel als hij. Kostbare jaren, verzucht hij, want voor je het weet ben je van een vrijgezel veranderd in een alleenstaande man. Dat klinkt misschien als hetzelfde, maar met een paar krachtige typeringen toont Pannekoek dat het toch iets heel anders is („een vrijgezel heeft een zolder, een alleenstaande man een kelder”).

Pannekoek is bedreven in het vinden van dit soort sterke beelden, zo toont hij in DNA. In zijn vierde voorstelling volgt Pannekoek nadrukkelijk een ander pad dan in zijn goed ontvangen oudejaarsconference van afgelopen jaar. Wellicht omdat een oudejaarsconference bepaalde beperkingen en verwachtingen kent, zoekt Pannekoek nu juist de ruimte op. Ruimte voor verbeelding en voor reflecties op een prangende vraag. Pannekoek slaagt in allebei, hoewel het een iets beter uit de verf komt dan het ander.

De vraag die Pannekoek bezighoudt, is wat hij gaat nalaten in een kinderloos bestaan. Dat klinkt misschien wat hoogdravend, maar Pannekoeks antwoorden zijn dat niet. Die antwoorden zijn verrassend, resulterend in een goede balans tussen persoonlijke bespiegelingen en lichtere nummers. Zo leren we waarom Pannekoek geen kinderen wil krijgen („Kinderen willen betekent een gebrek aan zelfkennis”); wat hij onprettig vindt aan een ouder-kindrelatie („Als kind heb je altijd het gevoel bij je ouders in het krijt te staan”) en waarom hij een hekel heeft aan kraamvisites.

Een tweede spoor in de voorstelling leidt uiteindelijk naar een antwoord op Pannekoeks vraag over zijn nalatenschap. Het is een bijzonder sympathiek pleidooi voor de kracht van theater en verbeelding. Geen moment twijfel je aan de oprechtheid, soms ben je wel geneigd te denken: show, don’t tell. Iets vergelijkbaars geldt voor het decor, dat mooi en inventief is, maar soms wat gekunsteld aandoet, met balken die om onduidelijke redenen bewegen. Met wat meer goede wil kun je ook beweren: het decor is een ode aan de verbeelding.

Opgeloste eenzaamheid

De voorstelling is sterker waar Pannekoek de kracht van het theater niet bezingt, maar bewijst. Vroeger hield het theater mensen een spiegel voor, nu kan het ons het leven van iemand anders laten beleven, zegt hij. En waagt zich vervolgens aan een schitterende demonstratie hiervan: een verhaal over een ontmoeting met een pedofiel. Dat levert voelbare spanning op in de zaal, maar ook het indrukwekkendste moment van de voorstelling. Prachtig vertelt Pannekoek over de onbeschrijfelijke tragiek van mensen die niet mogen toegeven aan hun verlangens. Knap hoe hij iedereen even laat meevoelen met mensen die moeten leven met de wetenschap dat ze nooit echte liefde zullen ervaren.

Maar in een oogwenk kan Pannekoek je na zo’n onderwerp ook weer meevoeren naar zoiets als zijn oplossing voor een ondergeplaste wc-bril. In energieke stand-upstijl beweegt hij zo soepel en subtiel van lichter naar zwaar en weer terug. Minder subtiel is dat er tijdens momenten van openhartigheid soms opeens stemmige pianomuziek klinkt. Zulke ondersteuning is misschien nodig bij mindere vertelgoden, maar volstrekt onnodig bij Pannekoek.

Een verhaal vertellen kun je wel aan hem overlaten. Pannekoek is een van de besten, zo bewijst hij met ‘DNA’. Het theater kan een plek zijn waar je je even niet alleen voelt, zegt hij ergens halverwege. Pannekoeks zorgen over wat hij zal nalaten zijn precies daarom overbodig: als je mensen in een volle zaal zich even niet alleen laat voelen, heb je niet voor niks geleefd.