Zijn Morán en Román eigenlijk dezelfde man? Je zou het wel denken als je ontdekt op hoeveel manieren hun levens verbonden zijn in de Argentijnse laconieke misdaadkomedie Los delincuentes. Het feit dat hun namen anagrammen zijn, is nog maar een kleinigheidje in de puzzel die regisseur Rodrigo Moreno (ook zijn achternaam bevat veel van dezelfde letters als de namen van zijn hoofdpersonen) heeft gelegd. Soms zit er even een terloopse splitscreen of een overvloeier in de film die hun levens met elkaar verbonden houdt.
Los delincuentes is een film die langzaam onder je huid gaat zitten. Die de tijd neemt om plot en personages te introduceren. Het lijkt zo simpel: bankemployee Morán, een kleurloze veertiger, beraamt de ideale misdaad. Hij steelt genoeg geld om de rest van zijn leven rustig te kunnen leven. Maar in plaats van met de noorderzon te vertrekken, heeft hij een ingewikkelde constructie voor ogen waarin hij zich eerst aangeeft en zijn collega Román met het geld opzadelt.
De film zet je op veel manieren op het verkeerde been. Soms heb je het gevoel naar een western uit het klassieke Hollywood te kijken (met een hoofdrol voor het landschap van de Argentijnse provincie Córdoba). Dan weer waan je je in een misdaadfilm uit de jaren zeventig, met van die acteurs die je het ene raadsel na het andere van hun gezicht laten pellen, en toch leer je ze nooit helemaal kennen. Met name Esteban Bigliardi, die Román speelt, is fascinerend. Wat gaat er in deze alleman om die lijkt voorbestemd voor het kleurloze leventje dat Morán verafschuwt?
Moreno is een meester; zijn beheersing van de filmtaal is indrukwekkend, onnadrukkelijk maar hypnotiserend. De literaire, meanderende stijl, de onderkoelde humor, de komische contrapunten die de muziek zet, je geduld wordt voortdurend op de proef gesteld én beloond. Langzamerhand merk je dat er meer dubbele bodems zijn, van details tot vingerwijzingen: al meteen aan het begin ontdekt Román dat twee verschillende rekeninghouders precies dezelfde handtekening hebben; de acteur die filiaalchef Del Toro speelt in de bank waar Morán en Román werken zien we terug als gevangenisgodfather Garrincha; beide hoofdpersonen ontmoeten op het platteland het drietal Ramón, Norma en Morna die een natuurfilm aan het draaien zijn, waar ze onbedoeld een rol in krijgen.
Voor een film die zich zoveel in de natuur afspeelt en dan weer terugkeert naar de claustrofobische setting van de bank en het gevang, is het geen verrassing dat de vraag wat vrijheid is een van de hoofdthema’s blijkt. De film brengt daarin een hommage aan een lange traditie van gevangenisfilms, waarvan The Shawshank Redemption (1994) waarschijnlijk de bekendste is. Maar Los delincuentes doet meer. Ook Ricardo Zelarayáns gedicht ‘The Great Salt Flats’ dat Morán in de gevangenis leest gaat daarover en geeft de film een politiek-historische bedding.
