In het Britse Hemsby gaat jaarlijks twintig meter kust verloren

Dáár zijn in maart weer vijf huizen verloren gegaan. Simon Measures wijst naar een heuvel waar nu alleen nog wat hoog duingras en boompjes te zien zijn. „Dat waren vroeger voortuinen.” Direct achter deze duintop ligt het strand en begint de Noordzee.

Het weer in maart was niet eens buitensporig stormachtig, vertelt Measures. „Maar het water stond hoog en door aanhoudende harde wind stroomde het bij laag tij niet goed terug de zee in. Zo vraten de golven in rap tempo het zand weg.” Op een ochtend kwam de gemeente met vijf ontruimingsbevelen, de huizen stonden te dicht bij de rand en waren niet langer veilig. De bewoners kregen twee uur om hun belangrijkste spullen te pakken, toen kwamen de bulldozers.

Hemsby, een dorp aan de oostkust van Engeland, verdwijnt langzaam in zee. De woningen die in maart zijn afgebroken, stonden op de vierde rij duinen die in de loop der jaren door erosie zijn verdwenen. Door klimaatverandering is het vaker extreem weer, zijn de stormen onstuimiger en versnelt de kusterosie. „Toen wij hier vijf jaar geleden kwamen wonen, verloren we ongeveer een meter kust per jaar. Nu is dat twintig tot dertig meter”, zegt Measures. Hij is lid van het burgerinitiatief Save Hemsby Coastline en woont zelf ook in Hemsby. Tussen zijn huis en de zee ligt nog één rij woningen.

Intussen zwakt de Britse overheid haar klimaatbeleid juist af. Officieel is een klimaatneutrale samenleving – net zero – in 2050 nog steeds het doel van de Conservatieve regering. Toch kondigde premier Rishi Sunak onlangs allerlei vertragingen van maatregelen aan, om Britse huishoudens financieel te ontzien. Het verbod op benzine- en dieselauto’s gaat pas in vanaf 2035 in plaats van in 2030, huishoudens krijgen langer de tijd hun gasverwarming te vervangen en huiseigenaren en verhuurders hoeven hun huizen niet langer verplicht te isoleren. Daar bovenop gaf de regering vorige week de grootste vergunning sinds jaren af voor nieuwe olieboringen in de Noordzee.

Afstand van Labour

Dit soort terugtrekkende bewegingen zijn verschijnselen van een politieke partij op zoek naar kiezers, denkt Kevin Jordan, een buurman van Simon Measures. Vroeger keek zijn keukenraam uit op een hoge duin, nu heeft hij vrij uitzicht over zee en op het windmolenpark een paar kilometer uit de kust. Jordan: „Die aankondigingen passen in hetzelfde populistische straatje als de Brexit en de hang naar onafhankelijkheid van de Europese Unie.” Ergens volgend jaar zijn er landelijke verkiezingen in het VK en dat is volgens Jordan de enige reden dat de Conservatieve Partij nu met deze versoepelingen komt.

Inderdaad probeert premier Sunak afstand te nemen van de grootste oppositiepartij Labour in het klimaatdossier. De Conservatieven en Labour waren het in grote lijnen eens over de klimaatdoelen en het Verenigd Koninkrijk liep wat om zon- en windenergie betreft voor op andere westerse landen. In het VK, anders dan in bijvoorbeeld de Verenigde Staten, bestaat ook grote consensus onder de bevolking over de feiten rond klimaatverandering. „Iedereen vindt dat er iets moet gebeuren en steunt ‘in principe’ de maatregelen daarvoor. Tot blijkt dat die hun eigen portemonnee raken”, zegt Jordan.

Voor zijn huis, net als de meeste huizen hier een bungalow, brak in maart een stuk van de weg af. Het sloot hem af van de buitenwereld; Jordan heeft een goedaardig gezwel in zijn voet dus hij loopt moeilijk. Inmiddels is de weg omgeleid en ligt er een nieuw grindpad, met overal waarschuwingsbordjes: ‘Kliffen brokkelen af, niet betreden alstublieft!’ Hij maakt zich zorgen over komende winter. „Toen ik mijn huis veertien jaar geleden kocht, heb ik navraag gedaan en zou ik hier nog minstens honderd jaar kunnen wonen. Maar toen was klimaatverandering nog niet zo’n ding als nu.”

Lees ook: De Bretonse kust erodeert, maar de huizen blijven populair: ‘Aan zee is alles te verkopen’

Onzichtbaar Lagerhuislid

Voor veel inwoners van Hemsby heeft de Conservatieve Partij voorlopig afgedaan. Er zit een Tory namens hun kiesdistrict in het Lagerhuis, Brandon Lewis, maar „die wint de prijs voor onzichtbaarste parlementariër”, zegt Simon Measures. Al maakte Lewis het wel binnen de Conservatieve Partij: sinds hij werd verkozen in 2010 was hij onder meer partijvoorzitter, staatssecretaris voor Noord-Ierland en minister van Justitie. Voor Hemsby deed hij weinig. Zowel Measures als Jordan verwacht dat Labour hier de volgende verkiezingen wint.

Ook lokaal besturen de Conservatieven, maar bij de gemeente lopen de inwoners evengoed vast in hun pogingen om kustbescherming te regelen. De leden van Save Hemsby Coastline zochten zelf uit wat voor blokkade goed zou werken en hoe veel blokken nodig zijn voor een bescherming van ongeveer 1,3 kilometer kustlijn. Sinds kort hebben ze ook de bouwvergunning rond die volgens de gemeente nodig was, maar nu geeft de gemeente niet thuis en zou er geen budget zijn.

Toch rijden op deze nazomerse dag – er zit nog een handvol toeristen in klapstoelen in de zon – graafmachines over het strand. Eén van de buren neemt zelf het initiatief om het stuk kust voor zijn huis te beschermen en laat een muur bouwen van grote betonnen legoblokken. Tussen de blokken en de duinklif storten ze extra zand en grind. Toestemming heeft hij niet, denkt Simon Measures, maar „geef hem eens ongelijk”.

Probleem voor de ongeveer drieduizend inwoners van Hemsby is dat het volgens landelijk beleid helemaal niet de bedoeling is hun deel van de kust te behouden. Het ministerie van Milieu heeft de kustlijn van Engeland in verschillende categorieën ingedeeld en Hemsby valt onder Managed Realignment, wat praktisch inhoudt dat de kustlijn volgens het beleid mág veranderen. Had Hemsby meer inwoners gehad dan was het dorp mogelijk in de categorie Hold the Line gevallen en was kustbescherming wel vanuit de landelijke overheid geregeld. De tienduizenden toeristen die hier elk jaar naar het strand komen – er zijn meer vakantiewoningen dan permanente woningen in het dorp – tellen niet mee.

Lees ook deze analyse: Nu klimaatbeleid pijn begint te doen, krabbelen politici overal terug

Sunaks gok

Juiste categorie of niet, volgens onderzoek van de University of East Anglia zijn door een stijgende zeespiegel en heftiger weer overstromingen en gedwongen verhuizingen een reëel scenario voor ongeveer 30 procent van de Engelse kustlijn. Tegen 2050 lopen tussen de 120.000 en 160.000 woningen gevaar. Preciezere schattingen zijn lastig, schrijven de onderzoekers, omdat „beleid en financiering grote invloed kunnen hebben” op de problemen.

Beleid is één ding – aan de macht zien te blijven komt eerst voor de Conservatieven. Een belangrijke reden voor Sunaks pragmatisme is de onverwachte verkiezingsoverwinning van een Conservatieve kandidaat in Uxbridge, in het westen van Londen. Die kandidaat won omdat hij ageerde tegen de milieuzones voor auto’s die Labour-burgemeester Sadiq Khan heeft uitgebreid in de hoofdstad.

Tot nu toe pakt de gok die Sunak nam om te laten zien dat hij rekening wil houden met de Britse portemonnees niet eenduidig uit. Volgens een peiling in opdracht van The Observer was het goed voor de Conservatieve Partij en maakte de partij in de week dat het nieuws bekend werd een inhaalslag op Labour. De achterstand kromp volgens die peiling tot 10 procent.

Tegelijk reageerden veel bedrijven en denktanks zeer kritisch. Economen waarschuwden dat het juist beter voor de Britse economie zou zijn om de vergroening te versnellen in plaats van te vertragen. In een open brief stelden meer dan honderd economen vast dat Sunaks U-bocht „precies een voorbeeld is van het kortetermijndenken dat het VK in de huidige economische malaise heeft gebracht”. De kosten van zo’n vertraging zijn uiteindelijk hoger dan de kosten van nu in actie komen, schrijven ze.

In Hemsby intussen heeft een buurman van Kevin Jordan zijn woning te koop gezet. Voor 160.000 pond (ongeveer 185.000 euro) heb je een bungalow met twee slaapkamers en uitzicht op zee. „Grote zandduinen vormen een natuurlijke barrière tussen het strand en het dorp erachter”, schrijft de makelaar. Kevin Jordan bromt dat hij het natuurlijk nooit verkocht krijgt – en dat het huis in elk geval niet te verzekeren valt. Zelf durft hij er niet goed bij stil te staan hoe lang hij hier nog kan wonen. „Als het slecht weer is, lig ik ’s nachts wakker. Ik check de weersvoorspellingen op mijn telefoon en luister naar de wind.”