De Europese Centrale Bank onderzoekt hoe klimaatverandering mee kan worden genomen bij de macro-economische modellen die aan de basis liggen van haar rentebeleid. Dat zei ECB-bestuurslid Frank Elderson dinsdag bij de presentatie van het nieuwe klimaat- en natuurplan van de centrale bank.
Volgens de ECB is het onvermijdelijk dat klimaatverandering impact heeft op het belangrijkste doel van de centrale bank: het stimuleren van ‘stabiele prijzen’. De centrale bank streeft naar een inflatie van 2 procent op de middellange termijn. Volgens Elderson is het evident dat de opwarming van de aarde die prijsstabiliteit in gevaar brengt. „En helaas koersen we momenteel af op opwarming van drie graden, twee keer zo veel als in het klimaatakkoord van Parijs is afgesproken. Hierdoor is er sprake van droogtes, overstromingen en stormen, die zorgen voor grote schade. En daar betalen we voor.”
Een deel van de impact op de prijsstijgingen is volgens Elderson direct: voedsel wordt duurder door mislukte oogsten en overstromingen. Maar de ECB ziet volgens hem ook meer indirecte effecten: banken zien de waarde van het onderpand voor hypotheekleningen vernietigd worden door bosbranden of overstromingen.
Om de klimaatverandering tegen te gaan en de opwarming te beperken tot 1,5 graad is een „diep- en vergaande transformatie” nodig van de economie, stelde Elderson in een online persconferentie. En dat kost geld: alleen in Europa 620 miljard euro. Ook dat heeft een prijsopdrijvend effect, net als investeringen in bijvoorbeeld dijken, stevigere huizen en bedrijfspanden om extremer weer aan te kunnen. „Sommige mensen stellen dat het niet de taak is van een centrale bank om zich bezig te houden met klimaat”, stelde Elderson. „Maar als we daar geen rekening mee houden, negeren we juist een belangrijk risico voor ons beleid.”
De ECB besloot twee jaar geleden in haar eerste natuurplan om bij het opkopen van bedrijfsobligaties meer rekening te houden met klimaatcriteria. Groenere bedrijven krijgen de voorkeur boven vuile bedrijven. Maar omdat in het afgelopen jaar de opkoopprogramma’s zijn afgebouwd, heeft die vergroening nu minder effect.
Echt duurzame leningen
De ECB zegt dat nu de volgende fase van vergroening aangebroken is. Naast het meer meewegen van klimaatverandering in de economische modellen, overweegt de ECB om duurzaamheidseisen in te stellen voor het onderpand dat banken bij de centrale bank aanbrengen als zij geld lenen. Om dit te kunnen doen zijn echter wel meer gegevens nodig: welke leningen zijn echt duurzaam en welke niet? Mogelijk komen die gegevens komende jaren meer beschikbaar, omdat beursgenoteerde en grotere bedrijven onder de Europese CSRD-regels meer openbare informatie moeten verschaffen over hun uitstoot en sociale impact.
De ECB werkt verder aan de vergroening van de productie van bankbiljetten, door hiervoor vanaf 2027 alleen ecologisch katoen te gebruiken. De ECB wil bij een eventuele invoering van een digitale euro duurzaamheidseisen stellen.
De ECB rept in de klimaatplannen niet over de invoering van een ‘duale rente’ als middel in het monetaire beleid. Nu zijn alle banken als zij geld stallen bij de centrale bank allemaal dezelfde rente kwijt (momenteel 4 procent). Door een lagere rente te introduceren voor groenere banken, zou dat ervoor kunnen zorgen dat financieren van verduurzaming minder duur wordt, stellen voorstanders. Op een vraag van een journalist beaamde Elderson dat er goede argumenten zijn voor een duale rente. „We zien dat banken dat zelf ook al doen, kortingen bieden op duurzame leningen. En ook overheden bieden via bijvoorbeeld fondsen gunstigere leencondities aan.” De ECB ziet nu nog te veel uitdagingen voor een duale rente van de centrale bank, aldus Elderson. „In de definitie van wat groen is en in de beschikbaarheid van gegevens om labels te valideren. Maar: zodra hier vooruitgang op wordt geboekt, zullen we hier opnieuw naar kijken.”
Lees ook De ECB merkt de ‘klimaatflatie’. Maar zélf iets doen voor het klimaat? Dat blijkt lastig
