Pianist Folke Nauta.
Foto Andreas Terlaak
N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Interview
Folke Nauta Pianist Folke Nauta verloor zo’n zeven jaar geleden, door verkleefde pezen in zijn pols, langzaam de beheersing over zijn pink en ringvinger van zijn rechterhand. Toen begon zijn fascinatie voor Paul Wittgenstein, de pianist die tijdens WO I zijn rechterarm verloor.
Achter veel muziek gaan fascinerende verhalen schuil, maar in het geval van de eenarmige pianist Paul Wittgenstein (1887-1961) is dat nogal zwak uitgedrukt. Paul en Ludwig – de beroemde filosoof – waren de jongsten van negen kinderen van het gezin Wittgenstein, een van de rijkste families in Wenen. Paul wilde concertpianist worden, maar daar kon geen sprake van zijn: alle zoons van de tirannieke staalmonopolist werden geacht geld te verdienen in het familiebedrijf. De genadeloze patriarch stierf in 1913, op tijd om Paul (muziek) en Ludwig (filosofie) hun dromen nog te laten najagen.
„Maar ruim een half jaar na Pauls concertdebuut”, vertelt de Nederlandse pianist Folke Nauta (49), „breekt de Eerste Wereldoorlog uit. Hij trekt vrijwillig naar het front rond Lviv, krijgt een kogel in zijn rechterelleboog, raakt bewusteloos en wanneer hij ontwaakt, ligt zijn geamputeerde rechterarm in een hoek van de hospitaaltent en wordt hij als krijgsgevangene op transport gezet naar een kamp in de bittere kou van het West-Siberische Omsk. Daar besluit hij toch concertpianist te worden. Al in het kamp tekent hij de toetsen van een piano met een stuk houtskool op een kist en begint met oefenen. Door een gevangenenruil keert Paul in 1915 terug naar Wenen en wendt het familiefortuin aan om beroemde componisten pianowerken voor linkerhand te laten schrijven.
„Sinds enige jaren ben ik met het Prisma Strijktrio en klarinettist Lars Wouters van den Oudenweijer in Wittgensteins kamermuziek gedoken, maar de bizarre geschiedenis achter deze werken moet ook verteld worden. Daarom is er nu het Wittgenstein-project waarin we muziek en verhaal laten samensmelten en, in zijn geest, componisten van nu opdracht geven nieuwe stukken te schrijven.
„Mijn fascinatie voor Wittgenstein ontstond zo’n zeven jaar geleden, nadat ik langzaam de beheersing verloor over pink en ringvinger van mijn rechterhand. Focale dystonie, muziekkramp in de volksmond, door verkleefde pezen in mijn pols. Maar ik ben in hart en ziel pianist. Dat wilde ik niet opgeven. Ik stuitte op het boek One Handed, een onderzoek van de Amerikaan Donald Patterson naar eenhandige pianostukken. Wittgenstein had daar een prominente plek in, dus ik ging op zoek naar de muziek die hij had laten componeren. De speurtocht gaf me de kans om naast het rouwproces om mijn rechterhand een nieuwe horizon te verkennen.
„Nu zijn er een eerste album, Left Hand Legacy, de podcast De pianist met één hand en de voorstelling Van mijn hand. Mede door Wittgenstein hebben pianisten zoals ik een toekomst. Niet alleen vanwege de geweldige muziek die voor hem is geschreven, zoals Ravels Pianoconcert voor de linkerhand, maar evengoed door de diepere lagen in zijn leven. Het verhaal spreekt tot de verbeelding. Die bedding geeft deze muziek betekenis. Zijn geschiedenis belichaamt ook mijn redding als pianist.”
