‘Het beste paard’ moet fusie UBS en Credit Suisse regelen. En dat is niet Ralph Hamers

Negen dagen na de aankondiging dat de Zwitserse megabank UBS de kwakkelende Zwitserse evenknie Credit Suisse (CS) van een ondergang redt, moet Ralph Hamers onverwacht plaatsmaken. De Nederlander wordt in de directie opgevolgd door zijn voorganger: de Zwitser Sergio Ermotti, die UBS tussen 2011 en 2020 leidde als hoogste uitvoerende baas.

Ermotti begint volgende week woensdag aan zijn nieuwe baan, na de al ingeplande aandeelhoudersvergadering. Hamers blijft nog een periode aan als adviseur, om een „soepele overgang” mogelijk te maken en tot de overname formeel is afgerond. Waarschijnlijk is Hamers dan ook tot in het najaar in dienst van UBS. „Ik doe een stap opzij in het belang van de nieuwe fusiebank, haar stakeholders, waaronder Zwitserland en de Zwitserse financiële sector”, verklaart Hamers in het begeleidende persbericht.

In een toelichting woensdagochtend tegenover de pers zei de president-commissaris van UBS, de Ier Colm Kelleher, dat Hamers en Ermotti allebei weliswaar goede bestuurders zijn, maar dat Ermotti „het betere paard” is om de uitdaging waar UBS nu voor staat aan te gaan.

Hamers was tweeënhalf jaar geleden aangenomen om de strategie van het al prima draaiende UBS fijn te slijpen, door het vermogensbeheer te digitaliseren. Zoals hij de retailbank ING ook had trachten om te vormen tot een digitale bank. De komende jaren is het bestuur van UBS echter vooral bezig met de complexe operatie om de twee banken te fuseren, waarbij waarschijnlijk duizenden banen worden geschrapt.

Lees ook: Overname Credit Suisse door UBS laat zien dat toezichthouders geen antwoord hebben op ‘too big to fail’-probleem

Dat vraagt volgens het UBS-bestuur om een ander persoon: iemand die gepokt en gemazeld is in het snijden in en omvormen van een bank. Hoewel Hamers zelf nog eens zijn palmares bij ING opsomde in dat licht – de beursgang van verzekeringsdochter NN, diverse acquisities – wordt de Nederlander niet als „de beste piloot” hiervoor gezien, aldus Kelleher.

Kelleher, die tijdens de kredietcrisis als tweede man aan het roer stond van Morgan Stanley, refereerde in de persconferentie uitgebreid aan de verdiensten van Ermotti tijdens zijn eerste rit als eindverantwoordelijke bij UBS. De in het Italiaanse deel van Zwitserland geboren bankier kwam in 2011 aan het roer bij UBS, vlak na de kredietcrisis, waarin de bank moest worden gestut met Zwitsers belastinggeld.

De directe aanleiding voor de machtsovername van Ermotti toen was dat de bank in een schandaal verwikkeld was geraakt rond een frauduleuze werknemer, Kweku Adoboli, die bankier was in de zakelijke tak van UBS. De Ghanees kon zonder de interne alarmbellen te laten afgaan neporders plaatsen om verliezen te verdoezelen. UBS verloor uiteindelijk omgerekend 1,8 miljard euro aan de fraude.

Met Ermotti aan het roer sneed UBS flink in de zakenbank waar Adoboli werkzaam was. Dat was tegelijkertijd de tak waar de grootste verliezen werden geleden met slechte beleggingen in de kredietcrisis van 2008. In plaats daarvan zorgde hij ervoor dat de bank zich ging richten op de Zwitserse retailtak en op het lucratieve beheer van vermogens van rijke klanten en bedrijven wereldwijd.

Het mes in Credit Suisse

En laat dit nu precies zijn wat nu ook bij Credit Suisse moet gebeuren volgens de UBS-bankiers: het mes in de zakenbank. CS leed daar de afgelopen jaren miljardenverliezen met slechte investeringen. Volgens Kelleher wil UBS absoluut niet de „slechte cultuur” die heerst bij de zakenbankiers van CS importeren. „We willen met de overname geen risico’s aan onze balans toevoegen. We hebben nu als UBS weliswaar een grote balans, maar wel een veilige. Dat willen we zo houden.”

Maar misschien wel het belangrijkste feit uit het cv van Ermotti dat hem tot ‘beter paard’ maakt dan Hamers: hij is een Zwitser. De overname van Credit Suisse door UBS is weliswaar in theorie een overname van de ene wereldwijd actieve bankenreus door de andere, maar is in de praktijk een Zwitserse aangelegenheid.

De overname van omgerekend 3 miljard frank (3 miljard euro) wordt in belangrijke mate gestut door de Zwitserse overheid. Hamers en Kelleher wisten in de vijf dagen – en nachten – van onderhandelen met de Zwitserse regering en toezichthouders een overheidsgarantstelling van 9 miljard frank binnen te slepen om toekomstige schadevergoedingen en lopende rechtszaken uit de boedel van Credit Suisse te kunnen afhandelen. (UBS neemt wel de eerste 5 miljard frank aan schade op zich.) Ermotti benadrukte in de perstoelichting op zijn komst dat het belangrijk is dat „enig gevolg voor de Zwitserse belastingbetalers moet worden voorkomen”.

UBS opknippen voorkomen

En ook de integratie van de twee banken zal een stevige Zwitserse invloed kennen. Politici in het land pleiten al voor het losmaken van de Zwitserse activiteiten van het grote buitenlandse en risicovollere deel van de bank. Ermotti heeft dankzij zijn eerste periode aan de top van UBS, waarin ook staatsteun moest worden afgewikkeld, goede contacten in de Zwitserse politiek. De bank zal immers willen voorkomen dat het gedwongen opgeknipt wordt.

Hamers klonk tijdens de persconferentie ontspannen – hij nam meerdere keren als eerste het woord om uit te leggen hoe de overname van Credit Suisse uitstekend bij de huidige strategie van UBS past. Toch moet het voor Hamers pijnlijk zijn om Kelleher te horen vertellen dat hij Ermotti al op maandag, nog geen 24 uur nadat Hamers en hij schouder aan schouder de overname uitlegden tegenover investeerders, gepolst heeft of hij Hamers wilde vervangen.

Kelleher benadrukte tijdens de persconferentie dat Hamers een uitmuntende bestuurder is geweest voor UBS, met uitstekende resultaten tijdens de coronacrisis, de oorlog in Oekraïne en de recente stress in de bankensector. Zijn inspanningen om de „klant centraal” te zetten en digitalisering en duurzaamheid op de agenda te zetten werden ook geroemd door de Ier. In Zwitserse media werd Hamers desalniettemin vaak als lichtgewicht gezien.

Kelleher bedankte Hamers voor zijn begrip „en bereidheid” om af te treden. „Ralph is een goede bankier. Maar Sergio is beter uitgerust voor deze uitdaging. Hij is de beste persoon om dit uit te voeren.”

Tijdens de persconferentie over zijn vertrek klonk de Nederlander realistisch. „Ik steun de beslissing. Ik zou het leuk gevonden hebben om de integratie van UBS en Credit Suisse te leiden. Ik heb bij ING ook een herstructurering geleid. Maar mijn opvolger heeft ook een goed cv. Het bestuur heeft gekozen.”