Marlene ten Ham, directeur Thuiswinkel.org Na jarenlange groei stagneert het aandeel webwinkelen in Nederland. Alleen het aandeel van Chinese webwinkels groeit hard.
Na jaren van extreme groei door de coronapandemie, was 2023 weer het eerste ‘normale’ jaar voor de onlinewinkelsector. Het aandeel van online in het bedrag aan aankopen van Nederlandse consumenten lijkt te stabiliseren op net iets minder dan een derde. Dat blijkt uit dinsdag gepubliceerde jaarcijfers van brancheorganisatie Thuiswinkel.org.
In 2023 gaven Nederlandse consumenten 34,7 miljard euro uit aan producten en diensten online – een stijging van 3 procent bij 3,8 procent inflatie. Het grootste deel van de stijging komt door diensten: vooral meer en duurdere vliegtickets, pakketreizen en concertkaartjes.
Het aantal aankopen lag dan ook vrijwel stabiel op 365 miljoen. „Je kan nu wel concluderen dat we als online winkels gevestigde orde zijn geworden”, licht directeur van Thuiswinkel.org Marlene ten Ham telefonisch toe. „Mensen zijn vanwege corona versneld gewend geraakt aan online winkelen. Tien jaar aan groei is in twee jaar gebeurd.”
Was dit het dan, qua groei?
„Dat is wel de vraag. Je ziet nog steeds dat ondernemers de voordelen van meer online inzien. Dus we verwachten zeker nog wel een bepaalde groei. Maar we zien dat er nu een andere tijdgeest aan het ontstaan is. Mensen zijn weer geneigd om fysiek te gaan winkelen. Mensen die een duurdere telefoon kopen, gaan naar een winkel om die te voelen. Ook bij speelgoed zien we dat mensen terugkeren naar de winkel.
„Maar vooral winkeliers die dat combineren met online, die worden sterker. Dat mensen kunnen zeggen: ik ben toch in de stad, ik retourneer dat pakket meteen. Of dat mensen die zich online oriënteren, toch even willen proberen en dan online bestellen.
Lees ook De webwinkels hebben het zwaar nu ook zij zich naar de regels van het kapitalisme moeten voegen
„Je ziet dat het krijgen van een online kanaal een nieuwe levensader is om fysiek voort te bestaan. Alleen een fysieke winkel openhouden blijft ongelofelijk lastig, ook door arbeidstekorten. We verwachten nog wel groei, maar vooral door de verschuiving naar bedrijven die beide doen.”
Waar duidelijk groei in zit, zijn uitgaven van Nederlandse consumenten over de grens. Die stegen qua omzet 13 procent ten opzichte van 2022, tot 4 miljard euro. Het aantal aankopen bij buitenlandse webshops steeg nog harder: 17 procent tot 40 miljoen aankopen. Over heel 2023 werden de meeste aankopen gedaan bij webshops uit Duitsland, een kwart van het totaal. In het vierde kwartaal was die nummer-één-positie echter overgenomen door China. In 2023 gaven Nederlandse consumenten 264 miljoen euro uit bij Chinese webwinkels (7 procent meer dan in 2022). Het aantal bestellingen in China steeg naar 8,9 miljoen, wat met een aandeel van 22 procent plek twee in 2023 opleverde.
Kunnen jullie zien bij welke winkel Nederlandse consumenten hun heil zoeken? Is dat het omstreden fastfashionplatform Shein?
„Nee, dat kunnen wij niet zien. Wel dat het gaat over grotere winkelplatforms. En ja, als ik op zoek ga naar iets online, dan zie ik inderdaad dat ene bedrijf meteen omhoogkomen in de zoekresultaten. Je kan er bijna niet omheen. We maken ons wel echt zorgen als Thuiswinkel.org. Althans, zorgen… we willen een eerlijk speelveld. Wat vinden we hiervan als maatschappij? Dit soort partijen komt met een ongelooflijk tempo de markt op, zonder dat zij zich houden aan bepaalde wetten en regels. Dat je weet dat je bij een betrouwbare partij shopt. Dat het veilige producten zijn, van goede kwaliteit. Wij zijn blij dat er nieuwe regels uit Europa komen, waardoor webwinkels transparanter moeten worden over waar producten vandaan komen, dat je weet wat je koopt, ook wat betreft duurzaamheid. Dat is echt nicht im frage bij bepaalde Chinese platformen.
„Je ziet dat in Frankrijk wordt nagedacht over een belasting van 10 euro als je bij een fastfashionbedrijf koopt. Wat dat dan ook is, hè? Wat onderscheidt hen van andere partijen die snel produceren? Dat weet ik niet. Maar we zien nu dat die partijen op basis van hypes en trends op sociale media veel lijken te verkopen aan met name jongeren. Het zou fantastisch zijn als er nu een andere hype ontstaat.
„We zien onder jongeren wel een tweedeling. Onder jonge generaties zien we zorgen over het klimaat, en dat er anders wordt nagedacht over kopen. Maar aan de andere kant zie je mensen die weinig te besteden hebben of meedoen met een hype en bij dit soort bedrijven heel snel, heel goedkope producten kunnen kopen.”
Waar moet ik dan aan denken, wat betreft duurzaam online winkelen?
„Het gaat dan om minder lucht in verpakkingen. Over herbruikbare verpakkingen. Over dat iets repareerbaar is. Ik heb zelf ervaring met een droger: repareren kostte 400 euro. Dan kan je beter een nieuwe kopen.
„Wat betreft CO2-uitstoot gaat het om samenwerking met de vervoerders. Als je bijvoorbeeld een consument de keuze geeft om iets niet direct nu, maar pas over drie dagen te laten bezorgen, dan heeft dat minder impact, omdat meer pakketten bij elkaar geraapt kunnen worden die dan in één logistieke stroom mee kunnen. En we zien nu al dat mensen hun bestelling helemaal niet per se morgen willen hebben, als ze zien dat het milieu-impact scheelt.
„Er moet ook meer duidelijkheid komen over duurzaamheidsclaims. Nu kun je per winkel voor hetzelfde product andere claims te zien krijgen. Daar moet een standaard voor komen, een goede productomschrijving, zodat mensen keuze hebben.”
Als iets duurzamer wordt, is het vaak duurder. Is het gevaar niet dat er daardoor vaker wordt gekozen voor de goedkopere Chinese optie?
„Ja, zeker. Het zou wel goed zijn als de overheid daar ook bij helpt. Nu is duurzaam vaak ook heel duur. Als duidelijker is wat aantoonbaar duurzamer is dan de rest van de producten, zou je dat ook kunnen stimuleren met subsidies. En de regels moeten in Europa gehandhaafd worden. Milieuwetgeving gaat uiteindelijk bepalend worden voor de transitie. Ik geloof erin dat wij als keten en als overheid de consument uiteindelijk kunnen helpen betere keuzes te maken. Dat gaan ze echt niet vanuit zichzelf doen.”
