Graphic novel ‘Malaterre’ is magistrale familiesaga over schuld en loyaliteit

Al sinds zijn kinderjaren deugt er niets aan Gabriel Lesaffre. Hij is onhandelbaar, manipulatief en drijft zijn ouders geregeld tot wanhoop. Toch komt hij in rustiger vaarwater: hij trouwt en krijgt drie kinderen. Als dat goed en wel loopt, smeert hij ’m naar de binnenlanden van Afrika, waar zijn familie ooit een koloniaal huis bezat, met een zagerij en bosgebieden. Zijn eigen gezin laat hij achter.

Dit is de opening van het tweeluik Malaterre, de graphic novel van de Franse stripmaker Pierre-Henry Gomont. Gabriel wil landgoed Malaterre in oude luister herstellen en het weer winstgevend maken – alsof het dat ooit was. Maar voor dat doel is hij, de eigenwijze kettingrokende alcoholist, niet geschikt. Iedereen ziet het, iedereen zegt het, en toch gaat Gabriel door. Dat heeft niets met zakelijk instinct te maken, maar alles met eerzucht en trots.

Egoïstisch dronkemansgedrag

Vervelend wordt het als hij zijn oudste twee kinderen, Mathilde en Simon, op slinkse wijze overhaalt naar Afrika te komen. Zijn vrouw heeft het nakijken en blijft met de jongste achter in Parijs. Mathilde en Simon krijgen nogal wat over zich heen. Een afwezige, humeurige vader, die ze steeds verder in zijn eigen gelijk zien verzuipen, in een omgeving waar ze niemand kennen. Maar ze houden stand.

Hun stormachtige ontwikkeling wordt door Gomont (1978) prachtig in beeld gebracht. In drie onder elkaar liggende plaatjes hangen de twee op de bank, terwijl er steeds meer leeftijdsgenoten om hen heen opduiken.

Uit Malaterre. Pierre-Henry Gomont

In Malaterre wordt de verhaallijn van Simon en Mathilde steeds prominenter. Hun initiatie is veel invoelender; het egoïstische dronkemansgedrag van Gabriel wordt hooguit sneuer. Gomont vertelt overzichtelijk, via een paar lijnen: van Gabriel, van de kinderen en van Gabriels vrouw Claudia, die verbitterd en wanhopig blijft proberen Gabriels voogdij in twijfel te trekken. Waar zij geen rekening mee houdt, is dat de kinderen het tropische klimaat en hun onbezorgde leventjes niet willen opgeven. Tegelijkertijd komt Gabriel steeds verder in de problemen.

Schitterende volzinnen

Malaterre is literair van toon en dat maakt het verhaal ijzersterk. Gomont doorbreekt regelmatig de vierde wand en laat de verteller zoeken naar verklaringen voor Gabriels gedrag. Dat pakt goed uit, zeker in de smetteloze Nederlandse vertaling die heerlijk leest: het is volop gniffelen en genieten. De schitterende volzinnen ondersteunen de oogstrelende pagina’s van Gomont, die bijna achteloos lijken getekend. Gomonts hand is snel, los maar trefzeker, wat hij nog sterker weet aan te zetten met zijn perfecte kleurgebruik: een paar ingetogen tinten, in rappe penseelstreken en airbrushvlakken.

Aan het begin van Malaterre wordt al verteld dat Gabriel sterft. Dat de lezer hiervan weet, is een zegen. Het einde waarvoor Gormont nu kiest, maakt de geschiedenis nóg knapper. Malaterre wordt een overdonderende leeservaring over schuld, loyaliteit en familiebanden.

Zoals Gabriel in de ban raakte van zijn voorvaderen en zich aan hun koloniale grootsheid spiegelde, zo kijken Gabriels kinderen naar hun vader. Als een wervelwind die weliswaar alles fout deed, maar niet opgaf.