‘Giftige sfeer’ bij Nationaal Triatloncentrum in Sittard: eetproblemen, pesten en overtraindheid

Veel wist ze al, maar om het zo bij elkaar te zien staan? „Dat vond ik wel schokkend”, zegt Rita van Driel, interim-directeur van triatlonbond NTB. Donderdag verscheen een langverwacht, onafhankelijk onderzoek naar misstanden in de sport, met name in het nationaal trainingscentrum in Sittard waar beloftevolle sporters soms al met 15 of 16 jaar hun intrek namen om beter te leren zwemmen, wielrennen en hardlopen.

De conclusies zijn pittig: vijftien jaar lang was er sprake van een giftige sfeer en grensoverschrijdend gedrag bij de opleiding in Sittard, waar in die periode een kleine honderd mensen hebben getraind. „De eenzaamheid daar moet ontzettend groot zijn geweest”, zegt Van Driel nu. „Het gaat om jonge mensen die willen doorbreken in een zware sport. Ver van huis, met veel impact op hun sociale leven. En ze zijn totaal afhankelijk van de mensen die ze begeleiden.”

De misstanden die de onderzoekers boven water kregen zijn legio. Zo was er sprake van „pesten en emotionele mishandeling”, door zowel medesporters als staf. Atleten voelden zich onder druk gezet om af te vallen en overmatig te trainen. Studeren (op niveau) werd door de leiding „afgeraden en bekritiseerd”. Een deel van de sporters verliet de opleidingsplek in Sittard met soms langdurige klachten als „eetproblematiek, depressieve gevoelens en overtraindheid”.

Klachten werden „weggewuifd”, en om het bestuur was sprake van „een machtsblok” en de schijn van belangenverstrengeling.

En dan werd er ook nog gesjoemeld met topsportvergoedingen: een deel van de atleten werd, met medeweten van sportkoepel NOC-NSF, onder druk gezet om een deel van die vergoeding met onjuiste facturen over te maken aan de NTB, die het geld herverdeelde onder andere sporters. Dit heeft soms zelfs geleid tot problemen met de Belastingdienst.

Lees ook Triatlonbestuur weg na rapport

Dát er iets mis was in de triatlonwereld werd eerder al duidelijk: triatleet Maya Kingma, deelnemer aan de Olympische Spelen in Tokio, trok jaren geleden al aan de bel. Maar lange tijd werd zij tegengewerkt. Dat veranderde toen een kleinschaliger onderzoek vorig jaar ook uitwees hoeveel er mis was in de triatlonwereld. Druppelsgewijs stapte daarna uit eigen beweging het bestuur en een deel van de staf op.

Van Driel, ervaren sportbestuurder onder meer in het Internationaal Paralympisch Comité, werd in februari aangewezen als interim-directeur, nadat ze drie maanden eerder al was aangetrokken als ‘adviseur sociale veiligheid’.

Voor Kingma was er donderdag eerherstel: door de bond werd ze expliciet geroemd om haar vasthoudendheid. Daarbij werden haar excuses aangeboden, net als andere sporters die zich „niet gehoord en gezien hebben gevoeld”.

Wat is nu de prioriteit?

„Met iedere sporter die zich meldt gaan we in gesprek: wat zou jou nou het beste helpen? Soms zou dat financiële tegemoetkoming kunnen zijn. Sommige sporters hebben bijvoorbeeld financiële ellende gehad [met de Belastingdienst]. Anderen hebben wellicht nog last van eetproblematiek. Mogelijk hebben we voor dit soort zaken expertise van buiten nodig. We zijn een kleine sportbond, en dit zijn grote vraagstukken.”

De sportbond is erg machtig. In Trouw sprak Maya Kingma van een monopolie: de bond verzorgt begeleiding, heeft de faciliteiten en bepaalt wie races loopt. Hoe doorbreek je dat?

„Helemaal doorbreken kan je dat niet. Maar we moeten op basis van objectieve criteria vaststellen én uitleggen wie een trainingskamp of een wedstrijd mag doen. In het verleden gebeurde dat te weinig. Er is nog veel wantrouwen, merk ik. Dat ga je niet binnen een paar maanden oplossen.”

Verschillende mensen zijn opgestapt bij de bond, maar er lopen nog mensen rond die in verband worden gebracht met misstappen. Wat gaat er met hen gebeuren?

„Het lijkt me evident dat we met hen gesprekken gaan voeren. Wat deze situatie ingewikkeld maakt: we focussen nu op wat fout is gegaan. Maar er zijn ook genoeg atleten die hun tijd als prettig hebben ervaren. We moeten niet te rigoureus zijn. Ik vind dat we dat tot nu toe goed gedaan hebben, al denkt de buitenwereld misschien: slappe hap.”

Kan de opleidingsfaciliteit in Sittard blijven bestaan?

„Duidelijk is dat we, nog los van de locatie, moeten kijken naar de meerwaarde van zo’n centraal trainingsprogramma. Ik vind het veel te vroeg om te zeggen: dat moeten we opdoeken. Er zijn al veranderingen doorgevoerd. Zo is er bijvoorbeeld een leefstijlcoach die jongeren begeleidt. Het is onderbelicht, maar er zitten nu jonge sporters in Sittard die zich er goed voelen en zich goed ontwikkelen. En minderjarigen zitten er inmiddels niet meer: het is handiger als sporters hun middelbare school hebben afgerond en een beter idee hebben van wat ze daarna met hun leven willen doen.”