Geniale biopic ‘Blonde’ toont het leven van Marilyn Monroe in alle genres die het omvatte: van horror tot lovestory

Vier films heeft Netflix dit jaar in de hoofdcompetitie van het filmfestival van Venetië. Vier dure, ambitieuze films die een groot doek verdienen. Helaas lijkt Netflix dat zijn wingewest Nederland niet te gunnen. Binnenkort gaat het hectische banlieue-drama Athena al ‘straight to television’, later deze maand beleeft ook het epische, fabelachtige Marilyn Monroe-portret Blonde van Andrew Dominik vermoedelijk zijn première in de huiskamer.

De film is een tour de force van actrice Ana de Armas en belooft Oscarglorie. Dat Monroe Hollywoods grootste filmicoon werd, is mede omdat ze in 1962 op 36-jarige leeftijd stierf aan drank en pillen, stelt regisseur Dominik tijdens een persgesprek op het Lido van Venetië. Marilyn bleef forever young; mannen kunnen haar blijven begeren, willen redden of allebei. En feministen zien in haar een eeuwige martelaar van het seksisme, gestorven op een brandstapel van flitslicht: in Blonde klinkt vrijwel elk openbaar optreden van Marilyn Monroe als een vuurpeloton door het knerpen en knallen van de antieke flitslampen.

#MeToo heeft Andrew Dominik geholpen, vermoedt hij. De regisseur geldt als een van de grootste stilisten van Hollywood, bekend van – niet erg lucratieve – prachtfilms als The Assassination of Jesse James by the Coward Robert Ford en Killing Them Softly.

Dominik leurde al twaalf jaar met project-Blonde. Naomi Watts zou Monroe spelen, Jessica Chastain. De financiering mislukte telkens, waarbij het beeld van Hollywood als een hel van exploitatie en seksueel misbruik wellicht een rol speelde.

Na de val van filmmagnaat Harvey Weinstein in 2017 was er opeens wél een groeimarkt voor nestbevuilende verhalen. Al klinkt in Venetië geen kwaad woord over het Hollywood van nu. Ana de Armas: „Hollywood? Maar daar ga ik elke dag naar mijn werk!” Dominik: „Hollywood is gewoon de middelbare school. Met populaire types, stoners en het mooiste meisje van de klas. En aan het eind van elk schooljaar de prom (eindbal). Dat noemen we dan de Oscars.’

Promqueen

Met Ana de Armas heeft Netflix een sterke kandidaat-‘prom queen’ in huis, al valt het preutse Hollywood wellicht over de vele topless-scènes. De Armas kruipt volstrekt geloofwaardig in de huid van een intelligente, fragiele vrouw voor wie het vanzelf spreekt dat ze wordt gemanipuleerd, verkracht, plat gespoten, geaborteerd. Objectivering, vernedering, kleinering, misbruik door machtige mannen: ze laat het gebeuren. Of meer: ze laat het Marilyn Monroe gebeuren, het pantser dat ze bouwde rond Norma Jeane Mortenson. Zij is beschadigd door een psychotische moeder en ogenschijnlijk behept met een vadercomplex: elke minnaar heet bij haar ‘Daddy’. Ze poogt greep op haar bestaan te krijgen, maar vereenzaamt door verslaving. Haar entourage misbruikt haar. Haar vrienden verraden haar.

Het verhaal is bekend: Marilyn Monroe als ‘candle in the wind’. Maar Blonde is opmerkelijk als voorbeeld van subjectief bravoure-filmen in een voortdurend wisselende stijl, sfeer, formaat en kleur: van technicolor naar zwart wit, van gruizig naar glad.

Steeds opnieuw zet Dominik iconische momenten in beweging zoals Monroe ze volgens hem moet hebben ervaren. Dat kan vurige horror zijn: haar jeugd met een dreigende, labiele moeder. Een vloeibare idylle, wanneer ze als starlet een polyamoureuze driehoeksrelatie beleeft met Hollywoodprinsjes Charlie Chaplin jr. en Edward G. Robinson jr. Een beatnik-experiment, als Monroe in een New York van grofkorrelig zwart-wit kennismaakt met method-acting. De wazige, paranoïde chaos van haar laatste jaren, als ze zich door lijfwachten van Kennedy het Witte Huis laat insleuren voor een walgelijke pijpbeurt. ‘Waarom doet Marilyn dit soort dingen toch?’, denkt ze dan.

Was ze te redden? Dominik suggereert van wel. Door toneelschrijver Arthur Miller. Door een baby. Dat is discutabel, maar hoe dan ook is Blonde een wervelende film die staat als een huis. Een meesterwerk dat iets beters had verdiend dan de huiskamer.

Lees ook: Hollywood rolt zijn Oscar-kanonnen nu liefst in Venetië uit