Geheime documenten en kaarten van defensie VS gelekt

De Amerikaanse regering is in verlegenheid gebracht door het uitlekken van geheime defensiedocumenten die via chatgroepen van online spelletjes of van fans rond YouTube-beroemdheden onlangs in de openbaarheid zijn gekomen.

Amerikaanse media maakten het hele paasweekeinde melding van de uitgelekte documenten en kaarten. Daarin zou de recente status quo van de oorlog in Oekraïne zijn vastgelegd (volgens een kaart op 1 maart dit jaar) en zouden berichten staan over slachtoffers aan beide zijden en over een neergehaald Brits spionagevliegtuig. Onder de documenten bevinden zich ook rapportages over Amerika’s bondgenoten. De ministeries van Defensie en Justitie doen onderzoek naar de herkomst van de lekken.

Een woordvoerder van het Pentagon zei alleen dat het „gevoelige en zeer geheime documenten lijken te zijn”. Amerikaanse media hebben van hun bronnen bij Defensie gehoord dat de documenten authentiek zijn. Op kaarten die op sociale media circuleren staan aanduidingen van typische defensieclassificaties, zoals RSEN (‘risk sensitive’) of NOFORN (‘niet voor buitenlandse ogen’).

Het is onduidelijk om hoeveel documenten het gaat. De meldingen gaan van tientallen tot „meer dan honderd” tot „honderden”, zoals de Wall Street Journalmaandag meldde. NRC heeft enkele documenten gezien, maar kan de authenticiteit ervan niet bevestigen.

Woensdag kwam daar een nieuwe reeks bij, van eerder gepubliceerde documenten waarin gegevens waren bijgewerkt. Op de kaart met de titel ‘Toestand van het conflict per 1 maart’, valt af te lezen dat het aantal op het slagveld gedode Russen tussen de 35.500 en 43.500 bedraagt. Aan Oekraïense zijde zou het aantal slachtoffers tussen de 16.000 en 17.500 liggen. Ook aan materieel lijden de Russische troepen grotere verliezen.

Volgens Amerikaanse media valt uit enkele documenten op te maken dat het Oekraïense leger binnen een maand een nijpend tekort aan luchtdoelraketten en andere munitie krijgt. In een van de documenten zou zorg worden uitgesproken over de vooruitzichten voor het Oekraïense leger bij een verwacht lente-offensief van de Russen. The Washington Post citeerde een woordvoerder van de Oekraïense luchtmacht die suggereerde dat de informatie uit de documenten verouderd kan zijn.

Reconstructie

In een gedetailleerde reconstructie die zondag werd gepubliceerd, volgde Aric Toler van journalistencollectief Bellingcat het spoor van het lek terug. Het voerde hem van Twitter en het Russische communicatiekanaal Telegram terug naar een obscure server die (onder meer) ‘Thug Shaker Central’ heette, en waarvan de inhoud inmiddels is vernietigd.

De journalist sprak met gebruikers van een groep op Discord, een sociaal en communicatiemedium à la WhatsApp. Deze gebruikers zijn volgens Bellingcat fans van een populaire YouTuber die WoWMao heet (243.000 volgers). Een van hen postte op 1 en 2 maart meer dan dertig documenten in de groep en later nog eens enkele tientallen, die op 7 april werden verwijderd.

Een speler van het online bouw-spel Minecraft twitterde dat hij de documenten daar vond. In een chatbox ‘Minecraft Earth Map’ kreeg hij een woordenwisseling met een lid van dezelfde groep. Daarop antwoordde die: „Hier heb je een paar uitgelekte documenten”, waarbij hij tien documenten over de oorlog in Oekraïne meestuurde.

De VS hebben eerder spectaculaire lekken gezien. Denk aan Chelsea (toen nog: Bradley) Manning, die honderdduizenden documenten over de oorlog in Irak aan klokkenluiderssite WikiLeaks doorspeelde, of aan Edward Snowden, die documenten van zijn werkgever, de geheime dienst NSA, openbaar maakte. Volgens Amerikaanse media zijn ook in dit meest recente geval gegevens naar buiten gekomen die duidelijk maken dat de VS hun bondgenoten bespioneren.