Franse politica op de Playboy: feministische daad of poging tot bliksemafleiding?

Op de cover van de Franse Playboy die deze donderdag verschijnt staat een gezicht dat veel Fransen kennen, maar waarvan niemand had verwacht het ooit dáár terug te zien. Het gaat om Marlène Schiappa, staatssecretaris van Sociale en Solidaire Economie. De „vrije minister”, zoals ze wordt aangekondigd op la une van het erotische blad, poseert turend in de verte voor een grote, Franse vlag.

Verderop in het blad schijnt een lang interview te staan waarin ze spreekt over zaken als vrouwenrechten, een thema dat Schiappa als zelfverklaard „feminist sinds het eerste uur” en voormalig staatssecretaris voor Gelijkheid nauw aan het hart ligt. BFM TV onthulde dinsdag de foto’s die de tekst flankeren: de staatssecretaris poseert daarop in rode, blauwe en witte jurken – ook haar nagels en accessoires zijn in de Franse driekleur.

Belangrijk detail: de politica is voor zover bekend op geen van de foto’s naakt, en ook niet bijna. De afgelopen dagen gingen op sociale media, maar ook in kranten als De Telegraaf en de New York Post, beelden rond waarop het leek alsof Schiappa met bijna volledig blote borsten had geposeerd. Die zijn nep, het resultaat van een geslaagde fotoshop.

Lees ook: Femicide in Frankrijk: ‘De coronacrisis heeft de hele context veranderd’

Geen 1-aprilgrap

Het was de Franse krant Le Parisien die vorige week vrijdag, 31 maart, onthulde dat de staatssecretaris een interview had gegeven aan Playboy. Vanwege de datum dachten veel mensen in Frankrijk dat het ging om een poisson d’avril, een 1-aprilgrap. Maar het was menens: op Twitter verklaarde Schiappa, een vertrouweling van Macron die in het verleden zowel erotische boeken als een pamflet over laïcité schreef, al gauw dat ze met het interview en de shoot „het recht van vrouwen om zelf over hun lichaam te beschikken” verdedigt. „In Frankrijk zijn vrouwen vrij. Ook al bevalt dat achterlijken en hypocrieten niet.”

Maar hoewel Schiappa haar actie zelf als een feministische daad van verzet ziet, lijken andere feministen in Frankrijk daar heel anders over te denken. „Ridicuul”, noemt de bekende historica en feminist Elodie Jauneau de keuze van Schiappa telefonisch. „Playboy is niet bepaald een voorbeeld als het gaat om feministische literatuur”, zegt ze spottend. „Als het gaat om gendergelijkheid, de vooruitgang van vrouwenrechten, de strijd tegen huiselijk geweld, kun je lang zoeken.”

Ze is ook bang dat de actie negatief kan afstralen op feministen in Frankrijk. „Het is een klap in het gezicht dat een zelfverklaard feminist, en een staatssecretaris, poseert in zo’n blad dat bovendien een teruglopende oplage heeft”, zegt ze verwijzend naar het argument dat Schiappa via Playboy veel Fransen zou kunnen bereiken. „Ik geloof niet dat dit het feminisme en de vrouwen verder gaat helpen.”

Het valt op dat weinig bekende feministen en feministische organisaties publiekelijk hebben gereageerd op het relletje. Hierbij speelt mee dat Schiappa geen goede reputatie heeft in feministische kringen, zegt zowel Jauneau als een andere bekende feminist die niet bij naam genoemd wil worden. Jauneau: „Toen ze staatssecretaris voor Gelijkheid was, had ze het enorm vaak over zaken als huiselijk geweld en vrouwenrechten. Maar ze heeft praktisch geen vooruitgang geboekt. Het was een soort politieke fraude.”

Lees ook: ‘Pleegkind van de natie’ Élisabeth Borne wil zich opofferen voor Frankrijk

Bliksemafleiding

En de kritiek op de Playboy-cover gaat verder. Tegenstanders verwijten de staatssecretaris dat ze de aandacht poogt af te leiden van een onderzoek van France2 en magazine Marianne dat haar in een kwaad daglicht heeft gesteld. Vorige week onthulden journalisten dat het geld van een fonds tegen separatisme en radicalisering van 2,5 miljoen euro, dat Schiappa in 2020 oprichtte na de terroristische moord op leerkracht Samuel Paty, op twijfelachtige manier is besteed. Zo zouden bestuurders van gesubsidieerde organisaties zich, tegen de regels in, verrijkt hebben. Ook ontbrak het aan controle op de besteding van het overheidsgeld.

Het is niet het enige waarvan Schiappa’s Playboy-cover de aandacht zou kunnen afleiden. „We zitten in een sociaal extreem gespannen context”, zegt Jauneau, verwijzend naar de aanhoudende protesten tegen de pensioenhervorming van president Emmanuel Macron. „Schiappa probeert lawaai te genereren zodat we niet meer praten over de onderwerpen die zoveel woede wekken in Frankrijk.”

Jean-Luc Mélenchon, leider van de radicaal-linkse partij LFI en ferm criticus van Macron, stelde op France3 dat het niet de eerste keer is dat kamp-Macron een afleidingsmanoeuvre toepast. Hij verwees naar minister van Werkgelegenheid Olivier Dussopt die twee weken geleden in het lhbti-magazine Têtu plots bekendmaakte homoseksueel te zijn (en vervolgens in alle toonaarden ontkende dat het een „poging tot afleiding” was). Ook het interview dat Macron tot verbazing van velen onlangs gaf aan het kinderblad PIF zou volgens Mélenchon een poging tot bliksemafleiding zijn. „In een land waar de president zich uitspreekt in PIF en minister Schiappa in de Playboy staat, doet men alsof de oppositie het probleem is. Frankrijk ontspoort”, schreef hij op Twitter.

Binnen de regering kan Schiappa rekenen op steun – zo noemde minister van Binnenlandse Zaken Gérald Darmanin haar op tv „dapper” en stelde hij dat „een vrije vrouw zijn, niet makkelijk is”. Maar ook daar is niet iedereen blij met deze schijnbare poging de aandacht te verleggen van waar het pijn doet. Premier Élisabeth Borne, die erom bekendstaat felle kritiek niet te schuwen, zou Schiappa een dag na de bekendmaking hebben opgebeld om haar te berispen dat de Playboy-cover „niet gepast is, en al helemaal niet in deze periode”.

Tot dusver gaat de discussie vooral over de (al dan niet gefotoshopte) beelden, donderdag zal blijken wat Schiappa aan de journalisten van Playboy heeft verteld en of haar woorden zullen beklijven bij abonnees die beweren ‘het blad te kopen voor de goede journalistiek’.