Er zijn weinig Fransen die Nederland zo goed volgen als Christophe de Voogd, kleinzoon van Nederlanders, oud-directeur van het Amsterdamse Maison Descartes, schrijver van Geschiedenis van Nederland. De historicus woont na een periode in Amsterdam alweer twintig jaar in Parijs, waar hij les geeft aan Sciences Po. Deze weken is hij dé bron die in Franse media, vooral aan conservatieve zijde, opduikt om uitleg te bieden over de Nederlandse verkiezingsuitslag. Aan de telefoon spreekt hij Frans, doorvlochten met Nederlandse woorden.
Hoe heeft u de Nederlandse verkiezingen beleefd?
„Ik was verbaasd over de verbazing over de winst van Geert Wilders. Natuurlijk, ik wist ook niet dat hij met zo’n voorsprong zou winnen, maar iedereen kon zien dat hij de laatste dagen fors opklom in de peilingen en we weten van andere verkiezingen dat je zo’n eindsprint altijd terugziet in de uitslag. En ook daarvoor was al zeker: het wordt een rechtse winnaar, de vraag was alleen wat voor rechts.”
Hoe denkt u dat Wilders’ Franse evenknie Marine Le Pen naar de uitslag kijkt?
„Zij is dolblij. De PVV en Rassemblement National (RN) van Le Pen lijken erg op elkaar, vooral als het gaat om hun belangrijkste thema: immigratie. Het frappante is dat het programma van Wilders nog radicaler is dan dat van Le Pen: hij wil [anders dan Marine Le Pen] een volledige asielstop, islamitische scholen sluiten en uit de EU stappen. Zijn programma doet me meer denken aan dat van het Front National (FN)” – de door Le Pens vader opgerichte voorloper van het RN die onder meer wél voor ‘Frexit’ pleitte.”
Heeft Wilders zich voor deze campagne laten inspireren door Marine Le Pen?
„Wilders, van origine een liberaal, legde de focus dit jaar op de sociale kant: hij praatte veel over uitkeringen en koopkracht – ook al staat zijn programma nog vol met radicale voorstellen over de islam. Dat deed Marine Le Pen vorig jaar ook, door zich bij de presidentsverkiezingen te focussen op het thema koopkracht.”
Met deze strategie behaalde Le Pen meer stemmen dan ooit voor een radicaal-rechtse partij in Frankrijk; uiteindelijk werd ze tweede. „Ik denk dat Wilders daar lessen uit heeft getrokken.”
Lees ook Marine Le Pen rukt op met radicaal-rechts programma onder ‘mantel van alledaagsheid’
U schreef voor NRC eens een opiniestuk waarin u Thierry Baudet vergeleek met de Franse radicaal-rechtse presidentskandidaat Éric Zemmour. In hoeverre heeft de opkomst van deze nog radicalere politici bijgedragen aan de normalisering van de PVV en RN?
„Het is duidelijk dat Baudet en Zemmour het imago van Wilders en Le Pen hebben verzacht: ze verplaatsten automatisch meer naar het midden en daarmee konden ze een nieuw electoraat aanboren. Voor zowel Wilders als Le Pen zijn dat vooral inwoners van het platteland.
„Maar het speelt ook mee dat het de traditionele centrum- en linkse partijen niet lukt om een politiek narratief te vinden op het gebied van immigratie. Of je het leuk vindt of niet, het is een thema dat mensen bezighoudt, óók GroenLinks-PvdA-stemmers. Misschien dat een luide, activistische minderheid daar anders over denkt, maar de kleine luyden willen dat het thema behandeld wordt.”
In Nederland stellen veel analisten dat juist de VVD de PVV heeft geholpen door van immigratie een verkiezingsthema te maken.
„Ik heb het gezien, maar ik geloof daar niet zo in. Ik denk het tegenovergestelde: de ontkenning van het thema door centrum- en linkse partijen heeft het publiek van de PVV en VVD vergroot. In andere landen zie je ook dat radicaal-rechts pas instort, als traditionele partijen het thema immigratie durven op te pakken. Kijk maar naar de sociaal-democratische premier Mette Frederiksen van Denemarken [die al jaren een zeer streng immigratiebeleid voert red.]. In Frankrijk gebeurde hetzelfde toen oud-president Nicolas Sarkozy zich [begin deze eeuw] hard ging opstellen op het thema immigratie.”
Sarkozy sprak destijds over zaken als het ‘schoonspuiten’ van de buitenwijken met een hogedrukspuit. Draagt dat niet vooral bij aan het normaliseren van radicaal-rechts gedachtengoed?
„Dat is een moreel argument om het niet te doen, ik heb het over electorale argumenten. Ik zeg ook niet dat politici dezelfde taal moeten gebruiken als radicaal-rechts. Ze moeten op zoek naar een redelijk discours dat de zorgen die bestaan over immigratie adresseert in plaats van dat het thema wordt genegeerd.”
Stel dat Wilders premier wordt, wat betekent dat voor radicaal-rechts in Frankrijk?
„Het zou een enorm signaal van aanmoediging zijn voor Le Pen. Nederland is geen klein land, economisch en diplomatiek gezien, het is een van de oprichters van de Europese Unie – het land heeft een hele andere positie dan bijvoorbeeld Hongarije. Ik merk ook dat er in Frankrijk ineens een enorme interesse is in de Nederlandse verkiezingen: de eerste week na de verkiezingen had ik continu interviews over dit onderwerp. Bij eerdere verkiezingen duurde dat nooit langer dan 24 uur.”
Lees ook Economen Cagé en Piketty: ‘Links kan weer aan de macht komen in Frankrijk’
In een eerdere versie van dit artikel stond dat De Voogd voorzitter was van het Amsterdamse Maison Descartes. Hij was directeur, dat is hierboven aangepast.
Leeslijst
