Fotograaf Erwin Olaf onverwachts overleden

De beroemde Nederlandse fotograaf Erwin Olaf is op 64-jarige leeftijd overleden. Dat meldt persbureau ANP woensdag op basis van zijn management. Het overlijden komt enkele weken na een longtransplantatie. „Hij was aan het opknappen, maar werd plots onwel en reanimatie mocht niet baten”, schrijft zijn familie in een verklaring.

Olaf stond bekend om zijn portretten, die er soms uitzien als een filmstill en soms als een vakkundig belicht mugshot. Een deel van zijn werk is sterk seksueel getint, zoals zijn eerste zelfportret, waar Olaf met sperma op zijn gezicht poseert. Tegen NRC zei hij dat hij bij later werk de beweegreden achter zijn zelfportretten is gaan begrijpen: „Ik ben therapie aan het bedrijven.”

Squares, de serie waar het portret deel van uitmaakt, is een fotoreeks in zwartwit waarin gender en erotiek een hoofdrol spelen. Kort daarna, eind jaren tachtig, gaf hij zijn veelal naakte onderwerpen middeleeuwse attributen zoals zwaarden en helmen. Met die serie getiteld Chessmen brak hij internationaal door.

Olaf was binnen en buiten zijn fotografie voorvechter van homo-emancipatie. In 2012 organiseerde hij een kiss-in, een kusprotest met zo’n honderd mensen, toen een snackbarhouder hem erop aansprak dat hij met zijn vriend stond te zoenen. „Hij heeft weten te verklanken wat er leeft in onze gemeenschap”, zegt een woordvoerder van lhbti-organisatie COC volgens ANP over Olaf.

In 1996 werd Olaf gediagnosticeerd met genetisch longemfyseem, een ziekte waarbij zijn longen langzaam aftakelden. Ook dat uitte hij in foto’s: het drieluik I Wish, I Am, I Will Be, waarin hij zijn eigen achteruitgang voorspelt. Het Longfonds reageert tegenover ANP: „Het is heel fijn en heel dapper dat hij daar open over is geweest.”

Lees ook Erwin Olaf over 33 jaar zelfportretten: ‘Je verandert vooral geestelijk’

Staatsieportetten

Naast zelfstandig werk maakte Olaf commercieel werk, zoals voor telefoonfabrikant Nokia, biermerk Heineken en automaker BMW. Ook de meest recente staatsieportretten van het koninklijk echtpaar zijn van de hand van Erwin Olaf. „Wij zullen zijn vriendschap missen”, schrijven de koning en koningin op sociale media. „Zijn werk leeft voort en blijft intrigeren en ontroeren.”

Voor zijn werk kreeg Olaf een reeks prijzen en titels, waaronder een lidmaatschap van de Akademie van Kunsten, de Johannes Vermeerprijs in 2011 en een eremedaille voor Kunst en Wetenschap afgelopen maart. Zijn dubbeltentoonstelling in Den Haag was in 2019 de best bezochte foto-expositie ooit in Nederland.

Het drieluik I Wish, I Am, I Will Be, in de dubbeltentoonstelling van Erwin Olaf in Den Haag. Foto Robin Utrecht/ANP