Het gaat niet goed met de planeet, betoogden de Canadese choreografe Crystal Pite en de gelauwerde Britse theatermaker en leider van het Londense gezelschap Complicité Simon McBurney in Figures in Extinction 1.0. Honderden diersoorten sterven uit, een klimaatcatastrofe dreigt én er zijn lieden die de ernst van dit alles ontkennen. Een zelfgemixte, giftige cocktail.
In 2022 sleepten ze meteen de Zwaan dansprijs voor meest indrukwekkende choreografie in de wacht voor dit eerste deel van de trilogie die zij voor het Nederlands Dans Theater maken. In deel twee, Figures in Extincion 2.0: But then you come to the humans, richten ze hun onderzoekende blik op de staat van de mens en de mensheid zelf. Geen verrassingen: opwekkend is het beeld niet.
In deel twee zien we de hedendaagse homo sapiens, gezeten op een kantoorstoel, gekleed in het uniform van de moderne mens, het tweedelige pak. Als ze met afgemeten gebaren hun denkbeeldige telefoons tevoorschijn halen, klinken teksten die duidelijk maken dat ieder in zijn zelfverkozen bubble dan wel rabbit hole verkeert. Waarna via een voice-over een exposé volgt over het verstoorde evenwicht tussen onze linker- en rechterhersenhelft.
Lees ook Dreigend en van een wrange schoonheid: NDT danst uitstervende diersoorten
Kraakheldere bewegingstaal
De linkerhelft is dominant geworden. We zijn ons bestaan steeds meer als technisch en bureaucratisch procedé gaan benaderen, doceert hierop de Britse psychiater Iain McGilchrist. Tegelijkertijd is de functie veronachtzaamd van de frontale hersenkwab, waar ons sociale vermogen, onze empathie schuilt. Bovendien leidt de neiging tot rationalisering en uitsluiting van risico tot de vernietiging van de natuur, die immers onvoorspelbaar is.
Crystal Pite vertaalt die teksten naar haar kraakheldere bewegingstaal, vol vlijmscherpe gestiek en ongelooflijk precies getimede en geplaatste bewegingen – als het tempo iets lager lag, zouden ze nazinderen in de ruimte waarin Benjamin Grant een hol galmende klankenwereld schept. De hand- en armgebaren illustreren, enigszins geabstraheerd, of reageren op de teksten, die de dansers playbacken.
Het combineren van lip sync en body sync is een handelsmerk van Pite, dat ze tot in perfectie beheerst en inmiddels een tikje sleets, een invuloefening begint te worden. Figures in Extincion 2.0 lijkt door de dominantie van de teksten voor een groot deel op een soort dansante mimografie, adembenemend uitgevoerd door negentien dansers die feilloos Pites markante danstaal beheersen en meedogenloos een medemens slachtofferen of razendsnel transformeren tot een menselijke berg. Prachtige beelden die soms helaas te lijden hebben onder de concurrerende teksten, die ironisch genoeg het soort dichtgetimmerde werkelijkheidsvisie vertolken waarvoor McBurney en Pite nou juist willen waarschuwen. Dat verzwakt hun boodschap, en een interessante gelaagdheid of kanteling van perspectief ontbreekt.
Het stuk ontwikkelt zich naar een duet vol mededogen, zorgzaamheid en liefde van dansers Sophie Whittome en Conner Bormann waarin de dans, en de frontale kwab, gelukkig tegen het einde meer dan terecht toch even de exclusieve aandacht krijgen.
