Theaterbewerking van Édouard Louis’ roman over verkrachting is hartverscheurend

Een gesloten hok, een perfecte kubus. Het eerste wat je te zien krijgt in Geschiedenis van geweld is het decorontwerp van Marloes van der Hoek en Wikke van Houwelingen – een ondoordringbaar blok waarin een traumatische ervaring is opgesloten. Gedurende de voorstelling bieden de luiken en deuren steeds een verschillende blik op het ronddraaiende appartement waarin schrijver Édouard Louis werd beroofd en verkracht. Over die aanval schreef Louis in 2016 zijn autobiografische roman Histoire de la violence.

Het idee van verschillende perspectieven op een onverkwikkelijke gebeurtenis staat centraal in de bewerking van regisseur Abdel Daoudi en auteur Nic Bruckman. Net als in de roman van Louis wisselt de vertelling van de hoofdpersoon (Eelco Smits) af met de hervertelling van dat verhaal door zijn zus (Lotte Dunselman).

Dat levert mooie contrasten op: waar Louis wanhopig op zoek gaat naar verklaringen voor wat hem is overkomen, kan zijn zus haar woede over de misdaad en haar verwondering over de naïviteit van haar broer de vrije loop laten. Hoe kon hij zo stom zijn om een vreemde man die hem op straat aansprak mee naar huis te nemen?

Derde perspectief

Daoudi en Bruckman schuiven bovendien, méér dan Louis, een derde perspectief naar voren: dat van Reda (Sia Cyrroes), de jonge Kabylische man (‘géén Arabier!’) die hem eerst verleidt en uiteindelijk verkracht. Gedurende de hele voorstelling zien we Reda door de blik van Louis, als een soort pion in zijn reconstructie van de avond, maar de makers laten hem op het moment van de verkrachting plotseling zelf de vertellersrol overnemen.

Zo laten ze hem de volledige verantwoordelijkheid voor zijn gruwelijke daden nemen, voorbij de verzachtende omstandigheden die Louis zelf steeds aanvoert, en wordt hij eindelijk een autonoom mens die niet meer alleen door de enigszins exotiserende ogen van het hoofdpersonage wordt bekeken.

Eenzaamheid van het slachtoffer

De manier waarop Daoudi de voorstelling heeft gecomponeerd maakt indruk. Door de acteurs elkaar regelmatig in de rede te laten vallen of zelfs simultaan te laten spreken herinnert de regisseur je continu aan de subjectiviteit van de personages, die – zoals steeds bij Louis – sterk door sociale klasse wordt bepaald.

Het belangrijkste perspectief blijft echter dat van Louis zelf. Acteur Eelco Smits traceert feilloos de kwetsuren en worstelingen van het hoofdpersonage. Het sluimerende zelfverwijt (‘had ik maar niet…’), de hardnekkige wens om zijn verkrachter als mens te blijven zien, de vernederende ervaring als hij op aandringen van zijn vrienden toch aangifte gaat doen, de verpletterende eenzaamheid van het slachtofferschap – Smits neemt je er op adembenemende wijze in mee, en je hart breekt voor hem.

Bekijk een overzicht van onze recensies over theater