Europese Unie akkoord over controversiële grensheffing

Met een grensheffing gaat de Europese Unie de import van vervuilende producten belasten. Deze dinsdagochtend werden onderhandelaars van het Europees Parlement en de Europese lidstaten het eens over de voorwaarden van de nieuwe klimaatheffing. Met het akkoord zijn de onderhandelingen over een van de meest controversiële elementen uit de Europese klimaatplannen afgerond – in aanloop naar een groot akkoord over alle groene wetten later deze week.

De nieuwe importheffing moet ervoor zorgen dat nieuwe klimaatnormen geen concurrentienadeel opleveren voor de Europese industrie. Om dat te voorkomen, komt er een taks op de invoer van vervuilende producten uit landen zonder eigen heffing op de uitstoot van CO₂. Vorig jaar juli presenteerde Eurocommissaris Frans Timmermans (Klimaat) al een voorstel voor de heffing, dat nu door Europarlementariërs en vertegenwoordigers van de lidstaten is uitgewerkt tot een definitieve wet.

Op aandringen van het Europarlement wordt de lijst producten waarvoor de heffing gaat gelden een beetje uitgebreid. Naast ijzer, staal, cement, kunstmest en elektriciteit wordt ook waterstof toegevoegd. Ook wordt iets meer uitstoot verderop in de keten van de productie van de goederen meegerekend, eveneens een wens van het Europees Parlement. Hoofdonderhandelaar namens het Europarlement en PvdA-Europarlementariër Mohammed Chahim spreekt in een verklaring van een „wereldwijde primeur”. „Met deze richtlijn gaat de vervuiler echt betalen, en geven we een duwtje in de rug aan de rest van de wereld om hetzelfde te doen.”

Met het akkoord is nog niet alles duidelijk over de nieuwe heffing. De belangrijkste voorwaarden voor de invoering moeten later deze week duidelijk worden, tijdens andere onderhandelingen. Cruciaal is vooral de afbouw van de gratis uitstootrechten die vervuilende bedrijven in de EU nu nog krijgen om hun concurrentienadeel met de rest van de wereld op te heffen. Als de grensheffing wordt ingevoerd, gaan die gratis rechten verdwijnen, maar over het precieze plan voor dat uitfaseren lopen nog netelige onderhandelingen.

Daarmee is ook de invoerdatum van de grensheffing nog onzeker. Omdat de EU zich wil houden aan de regels van de Wereldhandelsorganisatie, kan de grensheffing alleen gaan gelden als tegelijk de voordelige gratis uitstootrechten voor Europese bedrijven verdwijnen. Een totaalakkoord over alle onderdelen uit de nieuwe klimaatwetten wordt naar verwachting komende zondag bereikt.

Daarna zal mogelijk ook duidelijk worden hoe in de rest van de wereld wordt gereageerd op de heffing. Die is bij landen als China en Rusland controversieel, omdat zij het zien als een protectionistische maatregel waarmee de EU haar klimaatbeleid opdringt. Dat andere landen zelf gaan reageren met andere importheffingen is niet uitgesloten.