EU verplicht vliegtuigen meer ‘groene’ kerosine te gebruiken

De Europese Unie heeft dinsdag een akkoord bereikt over het verplichte gebruik van duurzamere vliegtuigbrandstof. De nieuwe regels moeten ervoor zorgen dat in de EU meer ‘groene’ kerosine beschikbaar komt tegen lagere prijzen. Zo moet de uitstoot van de luchtvaart worden teruggebracht.

Het Europees Parlement en de Europese Raad noemen hun afspraken over de plicht schonere kerosine bij te mengen het meest vergaande mandaat ter wereld.

In Brussel is afgesproken dat vliegtuigen die binnen de Unie tanken op termijn meer synthetische kerosine moeten bijmengen dan de Europese Commissie aanvankelijk had voorgesteld. Dit wordt gezien als een overwinning voor het Europees Parlement. Synthetische kerosine is een stuk schoner dan biokerosine, gemaakt van onder meer frituurvet en slachtafval.

Daarnaast zijn voor het eerst afspraken gemaakt over andere schadelijke broeikasgassen dan koolstofdioxide. Milieuorganisaties stellen al langer dat het ‘non-CO₂-effect’ van de luchtvaart – waaronder de bekende condensstrepen in de lucht – wordt onderschat. Non-CO₂-uitstoot zou liefst twee derde uitmaken van de klimaatimpact van de luchtvaart.

Verder mogen vliegtuigen niet langer met een groot overschot aan brandstof – traditionele, goedkope kerosine – landen op een Europese luchthaven. Dit moet voorkomen dat ze de verplichting ontwijken duurdere groene kerosine te tanken in de EU.

Lees ook: De technologie is er, dus waarom vliegen we nog niet duurzaam?

De afspraken die het Europees Parlement en de Europese Raad hebben gemaakt over de luchtvaart, zijn onderdeel van het klimaatplan van de Europese Commissie. Dat plan moet leiden tot een klimaatneutrale EU in 2050.

Synthetische kerosine

Het Fit for 55-pakket dat de Commissie in juli 2021 introduceerde, omvat allerhande maatregelen om luchtvaart, scheepvaart, wegverkeer en huishoudens te vergroenen. De EU wil hierdoor de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 55 procent hebben verlaagd ten opzichte van 1990.

Omdat emissievrij vliegen op bijvoorbeeld elektriciteit of waterstof nog zeker vele jaren op zich laat wachten, richt de luchtvaart zich vooral op duurzamere alternatieven voor kerosine. In Brussel is nu afgesproken dat vliegtuigen vanaf 2025 een minimumpercentage groenere vliegtuigbrandstof moeten bijmengen bij de traditionele kerosine.

Het gaat om twee vormen van wat sustainable aviation fuel (SAF) wordt genoemd: biokerosine op basis van onder meer dierlijk vet, slachtafval en frituurvet, en synthetische kerosine. Beide typen ‘groenere’ kerosine zijn nu nog slecht verkrijgbaar en veel duurder dan traditionele kerosine.

In 2025 moet 2 procent van de brandstof bestaan uit biokerosine, oplopend tot 6 procent in 2030, 20 procent in 2035 en 70 procent in 2050. Bij de verbranding van biokerosine komt nog steeds CO₂ vrij, maar dat is afkomstig van gerecycled materiaal. Die CO₂ was toch al aanwezig in de aardse koolstofcyclus.

De huidige SAF levert een CO₂-reductie op van zo’n 80 procent oplevert vergeleken met huidige brandstof, maar dit is afhankelijk van de gebruikte grondstoffen. Het mag op dit moment maar tot maximaal 50 procent worden gemend bij traditionele kerosine.

Voor de productie van biokerosine moeten spelregels gelden: die mag niet ten koste gaan van onder meer tropische bossen en de voedingsindustrie. Milieuorganisaties hadden graag meer beperkingen gezien voor de productie van biokerosine en vragen om streng toezicht op de productie. Zij hekelen ook de afspraak die dinsdagnacht is gemaakt dat waterstof gemaakt met elektriciteit van Franse kerncentrales mag worden beschouwd als duurzame vliegtuigbrandstof.

Schonere variant

Voor synthetische kerosine die wordt gemaakt van waterstof en (afgevangen) CO₂ had de Europese Commissie een bijmengverplichting van 0,7 procent voorgesteld. Dinsdagnacht werd een amendement van het Europees Parlement aangenomen dat het percentage van deze schonere variant verhoogt tot 1,2 procent in 2030 en 35 procent in 2050.

De Europese klimaatorganistie Transport & Environment heeft positief gereageerd op het akkoord van dinsdagnacht. „Het verhogen van de toepassing van SAF’s kan nu beginnen, maar er is meer werk aan de winkel”, stelde Matteo Mirolo van T&E. „Om het succes van SAF’s te verzekeren, is een industrieel ondersteuningsbeleid voor synthetische kerosine nodig, maar ook sterkere waarborgen om ervoor te zorgen dat er geen niet-duurzame biobrandstoffen in vliegtuigtanks sluipen.”

Vincent de Haes van het luchtvaartconsultancybureau To70 noemt het Europese akkoord „een historische stap voor de luchtvaart”. Hij vindt de doelstellingen ambitieus, maar nodig. „Het zal van groot belang zijn hoe de SAF wordt gemaakt om deze doelstellingen te behalen. Hebben we voldoende grondstoffen? Of gaan we deze massaal importeren uit het buitenland? Dat gebeurt nu al op grote schaal. En kunnen we daardoor de duurzaamheid van de brandstoffen wel voldoende garanderen?” De Haes wijst ook op het verschil met de VS. De regering-Biden geeft daar subsidies voor SAF.

Sommige luchtvaartmaatschappijen vliegen al met biokerosine en hebben de afgelopen maanden bulkcontracten afgesloten met brandstof-leveranciers. KLM mengt 1 procent SAF bij. In 2030 wil de Nederlandse maatschappij wereldwijd vliegen met 10 procent SAF. Belangenorganisatie Airlines for Europe (A4E) van Europese luchtvaartmaatschappijen is tevreden met het akkoord en stelt dat nationale overheden nu moeten afzien van hogere bijmengverplichtingen dan het Europese mandaat. Nederland stelde drie jaar geleden dat in 2030 14 procent van de hier getankte kerosine ‘groen’ moet zijn.

Koenraad Backers van de Nederlandse organisatie Natuur & Milieu zei eerder in NRC dat de potentie van SAF niet moet worden overschat. „Laten we SAF niet gaan zien als de heilige graal voor het verduurzamen van de luchtvaart. Daarvoor is en blijft het aanbod veel te klein. Fors minder vliegen is de enige manier om de klimaatdoelen te halen.”