Een trumpiaanse opportunist die in Huis VS zijn eigen voorzitter wil onttronen

Dat Matt Gaetz op een dag een motie van wantrouwen zou indienen om Huisvoorzitter Kevin McCarthy te onttronen, was al duidelijk voordat McCarthy de baan binnen had. Terwijl McCarthy in januari vijftien pijnlijke stemrondes doorstond om door zijn eigen Republikeinse fractie tot speaker gekozen te worden, drong Gaetz hem een aantal voorwaarden op. Zo moest McCarthy accepteren dat elk individueel lid van het Huis van Afgevaardigden op ieder moment zijn functioneren aan de orde kan stellen en hem, met een meerderheid van de stemmen, zijn droombaan kan ontnemen. Maandag was het zover en kwam Gaetz met de zogeheten motion to vacate. Hij gooit daarmee een vat olie op de toch al uitslaande brand van Republikeinse onenigheid. Vlak voor de stemming op dinsdag besloten de Democraten de motie om McCarthy af te zetten te steunen.

De voorbedachte rade en de persoonlijke animositeit waarmee Gaetz de voorzitter bestrijdt, zijn typisch voor de afgevaardigde uit Florida. Hij is een handige jurist die precies weet hoe de regels werken en hoe hij die naar zijn hand kan zetten. En hij is een trumpiaanse stokebrand die heeft besloten dat stunts en conflict belangrijker zijn voor zijn politieke ‘merk’ dan het functioneren van de democratie of zijn populariteit bij collega’s. „Gebouwd voor strijd”, noemt hij zichzelf op sociale media. Op X (voorheen Twitter) publiceerde hij vorige week een bewerkte foto waarop hij niet, zoals de afgelopen dagen gebeurde, omringd was door televisiemicrofoons, maar van alle kantenmet pistolen onder schot werd gehouden.

Rijkeluiszoon

Matthew Louis Gaetz II (41) is een derde generatie politicus uit Florida wiens vader bovendien puissant rijk werd met een keten van hospices. Op de universiteit, zo tekende The New York Times op, werd Gaetz onuitstaanbaar gevonden om hoe hij opschepte over de villa van zijn familie. Na zijn rechtenstudie werkte hij even als advocaat. Als 27-jarige kwam hij in het Huis van de staat Florida.

Inmiddels staat de beroepspoliticus bekend als onvoorwaardelijke kompaan van Donald Trump, maar eerder steunde hij de presidentscampagne van Jeb Bush. Na zijn eigen verkiezing voor het landelijke Huis van Afgevaardigden in 2016, als vertegenwoordiger van het meest conservatieve district in het noordwesten van Florida, sloot hij zich aan bij de zogeheten Main Street Caucus. Een club gematigde Republikeinen binnen de fractie.

Van een duidelijke ideologische transformatie lijkt geen sprake, wel van een opportunistische. Bekend werd Gaetz pas toen hij zich radicaler ging opstellen. De clicks, likes, fans en donaties die landelijk binnenstroomden na tirades tegen links en complottheorieën over de verkiezing van 2020 drijven hem meer dan de wens iets voor elkaar krijgen in Washington.

Zijn blokkade vorige week van elk compromis met de Democraten om een begroting geaccepteerd te krijgen, is daar een voorbeeld van. Maar hij is een groter probleem voor zijn eigen partij, waarbinnen hij zich afzet tegen de gevestigde orde. De aanhoudende populariteit van Trump en diens waarschijnlijke kandidatuur voor het presidentschap volgend jaar sterken Gaetz en andere Republikeinse rebellen in hun verzet.

Alleen bij Gaetz lijkt de strijd met McCarthy persoonlijk. De twee zijn elkaar regelmatig verbaal te lijf gegaan in fractiebijeenkomsten van de Republikeinse partij. 2021 is het cruciale jaar in hun conflict. Na de bestorming van het Capitool in januari beklaagde McCarthy zich dat Gaetz’ leugens over de verkiezingsuitslag „mensen in gevaar had gebracht”. In maart onthulde The New York Times dat Gaetz werd verdacht van drugsgebruik en mensenhandel omdat hij een minderjarig meisje betaald had voor seks. Een maand later begon het – – toen nog Democratische – – Huis een onderzoek naar die aanklacht en mogelijke ethische overtredingen rond giften aan Gaetz. McCarthy zou hem daar onvoldoende tegen beschermd hebben.

Nieuw onderzoek

Dat Gaetz er alles aan doet om zijn voorzitter te beschadigen en poogt hem af te zetten, betekent niet dat hij de ambitie heeft hem op te volgen. Een plan voor wie McCarthy moet vervangen en de 221 Republikeinen in het Huis wél kan verbinden, heeft Gaetz niet. Hij slaagt er zelfs niet in om alle andere radicaal rechtse afgevaardigden achter zijn motie te krijgen. Marjorie Taylor Greene uit Georgia, die nog dieper in Trumps wereld en in de complottheorieën zit dan Gaetz, heeft gezegd dat ze achter McCarthy blijft staan.

Ondertussen melden Amerikaanse media dat het Huis opnieuw een ethisch onderzoek is begonnen naar Gaetz’ mogelijke wetsovertredingen. Justitie zou het eerdere onderzoek hebben gesloten omdat het getuigen in de zaak onbetrouwbaar achtte. Betrokkenen zouden nu opnieuw zijn benaderd door de ethische commissie – inmiddels onder Republikeinse leiding. Dat voedt de speculatie dat de Republikeinse fractie niet McCarthy dumpt, maar zich van Gaetz wil ontdoen. In het uiterste geval kan hem zijn positie als afgevaardigde worden ontnomen.

Duidelijk is dat zo’n stap zijn rol als martelaar van radicaal rechts alleen maar zou versterken. Bovendien, zo gonst het in Washington, liggen Gaetz’ ambities elders. Hij zou in 2026 Ron DeSantis willen opvolgen als gouverneur van zijn thuisstaat Florida. En anders ligt hem een mooie carrière in het verschiet op Fox News of nog rechtsere media.