Een offensief in Syrië zou Erdogan electoraal niet slecht uitkomen

Het is weer oorlog aan de Turks-Syrische grens. De Turkse luchtmacht voerde zondag in Noord-Syrië tientallen bombardementen uit op doelen van de strijdgroep YPG (‘Volksbeschermingseenheden’), de Syrische zusterorganisatie van de Koerdische terreurbeweging PKK. Ook stellingen van de PKK in Noord-Irak waren doelwit. De luchtaanvallen zijn een vergelding voor de bomaanslag van een week eerder in Istanbul, waarbij zes doden vielen. „De schurken worden verantwoordelijk gehouden voor de verraderlijke aanvallen!”, twitterde het Turkse ministerie van Defensie met een foto van een opstijgende straaljager.

De Turkse luchtaanvallen waren volgens het ministerie gericht tegen Qandil, Asos en Hakurk in Irak en Kobani, Tal Rifaat en Derik in Syrië. Daarbij zouden 89 doelen zijn geraakt, waaronder tunnels, schuilplaatsen en munitiedepots, en „veel terroristen zijn geneutraliseerd”. Maar volgens een woordvoerder van de Koerdische strijdkrachten in Syrië hebben de bombardementen infrastructuur verwoest, waaronder graansilo’s, een elektriciteitscentrale en een ziekenhuis. Daarbij zouden dertien burgers en een Koerdische strijder zijn gedood. Beide lezingen zijn moeilijk te verifiëren.

„Deze aanvallen zullen niet onbeantwoord blijven”, stelde de Koerdische strijdkrachten in een verklaring. „We zullen effectief en efficiënt reageren, op het juiste moment en op de juiste plaats.” Niet veel later werden vanuit Noord-Syrië mortiergranaten afgeschoten op de Turkse provincies Kilis en Gaziantep aan de Syrische grens. In de grensstad Karkamis werden een vrachtwagen, enkele woningen en een middelbare school getroffen. Daarbij vielen volgens de Turkse minister van Binnenlandse Zaken drie doden, onder wie een docent en een leerling, en tien gewonden.

Grondoperatie

Dit wordt hoog opgenomen in Turkije. De vraag is of het zal leiden tot verdere escalatie. In de Turkse pers wordt volop gespeculeerd over een nieuwe grondoperatie en zelfs samenwerking met Rusland en het Syrische regime om de Amerikanen uit Noord-Syrië te verjagen. Want een klein aantal Amerikaanse troepen werkt daar nog altijd samen met de YPG in de strijd tegen de terreurbeweging Islamitische Staat – tot woede van Turkije. Maar vooralsnog zijn er geen tekenen van een Turkse grondoperatie, zoals de mobilisatie van het Turkse leger of van door Turkije gesteunde Syrische rebellen.

Toch lijkt president Erdogan daar wel op aan te sturen. In het vliegtuig terug vanuit Qatar, waar hij de openingsceremonie van het wereldkampioenschap voetbal bijwoonde, zei hij tegen journalisten dat het niet alleen bij bombardementen zal blijven. „Hoeveel militairen moeten deelnemen, en welke eenheden, zullen het ministerie van Defensie en de generale staf samen beslissen”, zei Erdogan. Op de vraag of de stad Kobani, symbool van Koerdisch verzet tegen IS, doelwit zou zijn van zo’n operatie, gaf hij geen eenduidig antwoord. Ook niet op de vraag of hij toestemming heeft van Rusland.

In het vliegtuig terug vanuit Qatar zei Erdogan dat het niet bij bombardementen zal blijven

Erdogan dreigde van de zomer ook met een nieuw offensief tegen de YPG in Noord-Syrië. Destijds had het Turkse leger voornamelijk de steden Tal Rifaat en Manbij in het vizier omdat de YPG van daaruit geregeld aanvallen uitvoert op gebieden die onder controle staan van door Turkije gesteunde Syrische rebellen. Maar de Turkse plannen stuitten op verzet van de Verenigde Staten, Rusland en Iran, die alle drie troepen in de buurt hebben en vreesden voor grotere instabiliteit in het gebied. De vraag is of Erdogan na de bomaanslag in Istanbul wel groen licht krijgt.

Veel wantrouwen over aanslag

De voorlopige bevindingen van het onderzoek wijzen er volgens de Turkse autoriteiten op dat de YPG achter de aanslag zat. De vrouw die de bom achterliet in de belangrijkste winkelstraat in Istanbul zou hebben bekend dat ze training heeft gekregen in de Syrische stad Manbij. Maar de YPG ontkent elke betrokkenheid bij de aanslag. Daarbij zorgen de tegenstrijdige berichtgeving in de regeringsgezinde pers en het ongebruikelijke profiel van de vrouwelijke verdachte voor veel wantrouwen. Critici menen dat Ankara de aanslag aangrijpt om de langverwachte operatie in Syrië te rechtvaardigen.

Lees ook Nog veel vragen over aanslag in Istanbul

Zo’n offensief zou Erdogan electoraal niet slecht uitkomen. Het zou betekenen dat de campagne voor de verkiezingen van volgend jaar zomer in het teken komt te staan van de nationale veiligheid in plaats van de torenhoge inflatie. Dat heeft hem in het verleden geen windeieren gelegd. Het roept herinneringen op aan 2015, toen Erdogans AK-partij de meerderheid in het parlement kwijtraakte bij de verkiezingen. Erdogan stuurde aan op nieuwe verkiezingen, die overschaduwd werden door een reeks aanslagen. Door zijn campagne in het teken te stellen van de nationale veiligheid won hij alsnog.

Sommige analisten denken dat Turkije eerst zijn militaire operatie in Noord-Irak wil afronden voordat het een nieuw offensief in Noord-Syrië lanceert. Want een van de doelen van de operatie in Irak is om de aanvoerlijnen naar Noord-Syrië af te snijden waarlangs de PKK wapens en strijders smokkelt. „We zijn bijna aan het eind van de operatie in Irak”, zei kolonel buiten dienst Coskun Basbug tegen Al-Jazeera. „Als die voltooid is, hebben we de link tussen de PKK in Irak en de YPG in Syrië verbroken. In dat geval is een grootschalige operatie, waartoe we in staat zijn, misschien niet eens nodig.”