Econoom Bernanke wint Nobelprijs, leidt tot smalende reacties op sociale media

De winnaar van de Nobelprijs voor Economie 2022 is een van de invloedrijkste economen van de afgelopen decennia: Ben Bernanke (68), oud-voorzitter van de Federal Reserve, het Amerikaanse stelsel van centrale banken, nu actief voor denktank Brookings Institution in Washington. Maandag maakte de Koninklijke Zweedse Academie voor Wetenschappen bekend dat hij met collega-economen Douglas Diamond (University of Chicago) en Philip Dybvig (Washington University, St. Louis) de prijs krijgt voor baanbrekend onderzoek naar de rol van banken tijdens financiële crises.

Het was niet moeilijk een vleugje ironie erin te zien: Bernanke was baas van de Fed van 2006 tot 2014, en stond aan het roer toen in 2008 de kredietcrisis losbarstte. Hij onderschatte aanvankelijk het gevaar dat dalende huizenprijzen voor de reële economie konden vormen. Bernanke dacht dat die slechts tot een „milde recessie” konden leiden, erkende hij bij zijn afscheid. In werkelijkheid leidde de Amerikaanse huizenmarktcrash tot de grootste economische crisis sinds de Tweede Wereldoorlog.

Toen de val van Lehman Brothers het hele financiële systeem op de helling zette, greep Bernanke wél hard in. Hij verlaagde de rente fors en pompte vele miljarden dollars in de Amerikaanse economie, onder meer door het opkopen van slecht renderende hypotheekleningen bij banken. De Fed ging in de jaren daarna door met het opkopen van obligaties en andere leningen bij banken. Zodoende was Bernanke een van de grondleggers van quantitative easing (QE), het verruimen van de hoeveelheid geld in de economie om de inflatie en bedrijvigheid aan te jagen – een praktijk die tot vorig jaar in de VS en Europa bleef bestaan.

Lees ook: Nobelprijs voor Economie gaat naar onderzoekers van banken in financiële crises

Zijn aanpak kwam Bernanke ook op veel kritiek te staan. Dat hij juist de banken die de crisis veroorzaakten overeind hield, terwijl duizenden mensen op straat kwamen te staan, betekende volgens critici dat hij alleen oog had voor de belangen van Wall Street. Monetaire verruiming deed wereldwijd staatsschulden exploderen, en er bestaat onder economen al jaren discussie over de mate waarin het de reële economie verder helpt. Dat Bernanke nu de Nobelprijs krijgt toegekend leidde maandag op sociale media hier en daar tot smalende reacties. „Het Nobelcomité heeft al net zo weinig verstand van economie als Bernanke zelf”, twitterde de Amerikaanse commentator Peter Schiff bijvoorbeeld.

Het Nobelcomité roemt Bernankes invloed juist. Hij krijgt de prijs voor een paper uit 1983, waarin hij onderzocht hoe het failliet gaan van banken bijdroeg aan het ontstaan van de Grote Depressie in de jaren 30 van de vorige eeuw. Zijn inzicht dat overheden in crisistijd alles eraan moeten doen om de banken overeind te houden, júíst om de samenleving als geheel te helpen, hielp volgens het comité de kredietcrisis oplossen.

Ook de reactie op de coronapandemie in 2020 was erop gebaseerd, schrijft het Nobelcomité: burgers behielden mede hun vertrouwen in de economie doordat centrale banken en overheden rentes verlaagden en met riante steunpakketten kwamen.

Medewinnaars Diamond en Dybvig publiceerden in 1983 eveneens een invloedrijk paper over de manier waarop overheden en toezichthouders banken in crisistijd overeind kunnen houden. „Deze inzichten vormen de basis van moderne bankregulering”, aldus het comité.