ECB dreigt met extra buffereisen voor banken voor financiële gevolgen van klimaatverandering

Europese banken moeten uiterlijk over twee jaar de financiële risico’s die zij lopen als gevolg van klimaatverandering drastisch terugdringen, anders riskeren ze boetes en aanzienlijk hogere vereisten voor hun financiële buffers. Dat heeft de Europese Centrale Bank (ECB) woensdag aangekondigd.

Met de maatregel verhoogt de Europese bankentoezichthouder de druk op geldverstrekkers om meer werk te maken van het identificeren, beperken en inzichtelijk maken van de risico’s op hun balansen als gevolg van klimaatverandering. De ECB en nationale bankentoezichthouders dringen hier al een aantal jaar op aan, maar die maken daar volgens de ECB te weinig werk van.

Een „klein aantal” banken moet om die reden nu al hogere financiële buffers aanhouden, schrijft het ECB woensdag. Dat is voor het eerst.

Bij dit soort risico’s gaat het onder andere om klanten van banken in de fossiele industrie, die op termijn mogelijk geen bestaanszekerheid meer hebben als gevolg van de energietransitie. Ook moet worden gedacht aan potentiële schadeposten doordat bijvoorbeeld fabrieken van klanten die geld hebben geleend van de bank getroffen worden door extreem weer.

‘Glas nog niet eens halfvol’

De afgelopen tijd heeft de ECB samen met nationale toezichthouders onderzocht in hoeverre banken in Europa ‘klimaatrisico’s’ onder controle hebben. In totaal werden 186 banken onderzocht. Daaruit blijkt dat de banken „nog ver verwijderd zijn van adequaat beheer van klimaat- en milieurisico’s”, aldus de toezichthouder.

Op de website van de ECB stelt het Nederlandse directielid Frank Elderson dat banken de „eerste stappen” hebben gezet, maar dat het tempo te traag is. „Het glas wordt langzaam gevuld, maar het is nog niet eens halfvol.” De ECB vond bij 96 procent van de banken „blinde vlekken” als het gaat om het identificeren van risico’s in sectoren en regio’s waar de bank actief is. In 60 procent van die gevallen zou het gaan om „grote hiaten”.

Lees ook: ECB: klimaatverandering vormt voor bedrijven en banken in Zuid-Europa een extra risico

Waar banken de risico’s wel in kaart aan het brengen zijn, hebben ze vaak nog geen goed beeld hoe groot die precies zijn. En vrijwel alle bankbesturen zien onvoldoende scherp hoe de risico’s zich de komende jaren kunnen ontwikkelen, aldus Elderson. De bankenbazen hebben vaak ook geen duidelijk beeld hoeveel risico’s hun banken precies kunnen lopen zonder in problemen te komen, aldus de ECB.

De ECB constateert dat, hoewel de strategieën van banken vol verwijzingen zitten naar klimaatverandering, de portefeuilles met leningen- en beleggingen weinig veranderen. „De meeste banken hebben daarmee nog geen antwoord gegeven op de vraag wat ze gaan doen met klanten die door de groene transitie mogelijk geen duurzame inkomstenbronnen meer hebben”, aldus Elderson. „Anders gezegd: te veel banken hopen nog steeds op het beste, maar bereiden zich niet voor op het ergste.”

Tot slot schrijft de toezichthouder dat meer dan de helft van banken weliswaar beleidsregels heeft gemaakt, maar daar onvoldoende uitvoering aan geven. „Bij het beoordelen van daadwerkelijke [risicovolle] gevallen zien we echter dat klanten – zelfs beruchte vervuilers – soms zijn vrijgesteld van dit beleid.”

Elderson zegt dat bepaalde banken „duidelijke waarschuwingen” van hun specialisten hebben „genegeerd”. Zij riskeren volgens hem „ernstige gevolgen voor hun balans, vooral wanneer ze publiekelijk claimen ‘groen’ te zijn”. De Nederlandse Vereniging van Banken reageerde niet op een verzoek om een reactie.